Επιμέλεια : Αλεξάνδρου Στράτος. Κέντρο ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η μόνιμη ανησυχία και επωδός των γονέων: Να γίνει το παιδί μου «φυσιολογικό»! Τόσο αόριστο αλλά ταυτόχρονα και τόσο βασικό. Ας τροποποιήσουμε λίγο την ερώτηση: Λειτουργική ανεξαρτησία! Ας δούμε την πορεία της που θα ακολουθήσει αυτή η λειτουργική ανεξαρτησία και την εξέλιξή της από την πρώτη νηπιακή ηλικία μέχρι την μετ-εφηβεία στη ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΕΑΥΤΟΥ
Το βρέφος δεν ξέρει να φροντίζει συνειδητά τον εαυτό του. Μαθαίνει όμως γρήγορα. Αλήθεια, ως πού φτάνει η φροντίδα του εαυτού; Ας δούμε την εξέλιξη της φροντίδας εαυτού μέχρι να φτάσουμε έως την ανεξαρτησία σε αυτό τον τομέα όπως παρουσιάζεται στο VINELAND ADAPTIVE RESPONSES με πολύ απλό τρόπο:
(Πολλά παιδιά θα καταφέρουν αυτά που αναφέρονται στα ορόσημα πολύ νωρίτερα. Εδώ παρατίθενται οι ανώτερες ηλικίες που αναμένουμε να εμφανιστούν οι αντίστοιχες δεξιότητες)
Το βρέφος λοιπόν απλά ανοίγει το στόμα όταν του προσφέρουμε τροφή. Εξελισσόμενο τρώει στερεά τροφή (πχ μαγειρεμένα λαχανικά ή κομμένο κρέας) και πιπιλάει ή μασάει φαγητά που τρώγονται με το χέρι (πχ κράκερ, κουλουράκια, τοστ, ψωμί κλπ).
Μεγαλώνοντας πίνει από κούπα ή ποτήρι (πιθανά να λερωθεί) και όσον αφορά την τουαλέτα αρχικά δείχνει κατανοητά ότι τα έχει κάνει πάνω του (πχ δείχνει, βγάζει φώνημα, τραβά την πάνα κλπ). Στην σίτιση εξελίσσεται με το να τρώει μόνο του με κουτάλι (όπου όμως στην αρχή πιθανά να λερωθεί).
Ωριμάζοντας ρουφάει από καλαμάκι και εμφανίζει τις πρώτες δεξιότητες όσον αφορά τα ρούχα του με το να βγάζει ρούχο που είναι ανοιχτό μπροστά (πχ μπουφάν) χωρίς να χρειάζεται να ξεκουμπώσει κουμπί ή φερμουάρ. Καταφέρνει επίσης να σηκώνει ρούχα με ελαστική μέση (πχ βρακάκι ή φόρμα) και στη σίτιση τρώει μόνο του με πιρούνι με πιθανότητα αρχικά να λερωθεί και πίνει από κούπα ή ποτήρι, χωρίς να λερωθεί.
Στην ηλικία των 3 ετών θα πρέπει να μπορεί να τρώει με κουτάλι χωρίς να λερώνεται και αποκτά έλεγχο σφιγκτήρων (κάνει τσίσα στην λεκάνη ή το δοχείο, ζητά να πάει τουαλέτα και κάνει κακά στην λεκάνη ή το δοχείο). Σε αυτή την ηλικία φοράει ρούχο που είναι ανοιχτό μπροστά (πχ μπουφάν) χωρίς ακόμα να χρειάζεται να κουμπώσει κουμπί ή φερμουάρ.
Στην ηλικία των τεσσάρων ετών αυτοεξυπηρετείται στην τουαλέτα και σηκώνει φερμουάρ που ήδη έχει ενωθεί το κάτω μέρος (σε παντελόνι, μπουφάν κλπ)
Στην ηλικία των 5 ετών σκουπίζει ή φυσάει τη μύτη του χρησιμοποιώντας χαρτομάντιλο, έχει έλεγχο σφιγκτήρων κατά το βράδυ, βάζει τα παπούτσια στα σωστά πόδια χωρίς ακόμα να δέσει κορδόνια και κουμπώνει κόπιτσα.
Η ηλικία των 6-8 ετών είναι στην ουσία η αυτοματοποίηση όλων των παραπάνω δεξιοτήτων (μετάβαση από την δεξιότητα στην επιδεξιότητα). Στην ηλικία των 9 ετών το παιδί μπορεί πια ανεξάρτητα να κάνει πιο σύνθετες εργασίες. Έτσι λοιπόν στην σίτιση κρατά σωστά το κουτάλι, πιρούνι και μαχαίρι, ανεξάρτητα και απόλυτα επιτυχώς πλένει και σκουπίζει τα χέρια και το πρόσωπο χρησιμοποιώντας σαπούνι και νερό, σκουπίζεται καλά και απόλυτα επαρκώς μετά την αφόδευση, βουρτσίζει τα δόντια του περιλαμβάνοντας το να βάλει οδοντόπαστα στα δόντια του και χωρίς να του δοθούν οδηγίες, κουμπώνει μεγάλα κουμπιά στην μπροστινή πλευρά στις σωστές κουμπότρυπες και καλύπτει την μύτη και το στόμα όταν φταρνίζεται ή βήχει
Από την εγκατάσταση της προεφηβείας (10-11 ετών) κουμπώνει μικρά κουμπιά στην μπροστινή πλευρά στις σωστές κουμπότρυπες, ενώνει τις άκρες του φερμουάρ του και το κουμπώνει (πχ στο μπουφάν), ανοίγει τις δύο κάνουλες της βρύσης και ρυθμίζει την θερμοκρασία (πιο κρύο-πιο ζεστό) και επιλέγει ανεξάρτητα και φοράει κατάλληλα προς την θερμοκρασία ρούχα (για παράδειγμα κοντομάνικο στη ζέστη, μπουφάν στο κρύο) χρησιμοποιώντας όλα τα κουμπώματα και δεσίματα.
Από την εφηβεία έως και την ενηλικίωση το παιδί πρέπει να είναι απόλυτα ανεξάρτητο στην αυτό-φροντίδα του. Κάνει μπάνιο ή ντους και σκουπίζεται ανεξάρτητα, βρίσκει και χρησιμοποιεί τις κατάλληλες για το φύλλο του δημόσιες τουαλέτες, λούζει και στεγνώνει τα μαλλιά του (με πετσέτα ή πιστολάκι), φροντίζει τα μικροτραύματά του (πχ τα καθαρίζει, βάζει τραυμαπλάστ), ακολουθεί τις οδηγίες για να πάρει φάρμακο (ακολουθεί τις οδηγίες στο κουτί), χρησιμοποιεί θερμόμετρο για να μετρήσει τον δικό του πυρετό ή άλλου, αναζητά ιατρική βοήθεια σε έκτακτη ανάγκη (πχ αναγνωρίζει συμπτώματα σοβαρής αρρώστιας ή τραυματισμού, όπως δύσπνοια, πόνο στήθους, εμετό κλπ), ακολουθεί Ιατρικές οδηγίες για την προστασία της υγείας του (δίαιτα, φάρμακα κλπ), φροντίζει να έχει φάρμακα (συνταγογραφημένα ή μη) και τα αναπληρώνει και κλείνει ραντεβού για τακτικούς ιατρικούς ελέγχους (τσεκ απ).
