Επιμέλεια : Αλεξάνδρου Στράτος. Κέντρο ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η μόνιμη ανησυχία και επωδός των γονέων: Να γίνει το παιδί μου «φυσιολογικό»! Τόσο αόριστο αλλά ταυτόχρονα και τόσο βασικό. Ας τροποποιήσουμε λίγο την ερώτηση: Λειτουργική ανεξαρτησία! Ας δούμε την πορεία της που θα ακολουθήσει αυτή η λειτουργική ανεξαρτησία και την εξέλιξή της από την πρώτη νηπιακή ηλικία μέχρι την μετ-εφηβεία στο ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΧΡΟΝΟ
Το παιχνίδι είναι η τροφή του νευρικού συστήματος από την βρεφική ηλικία μέχρι και τα γηρατειά. Είναι από τα βασικότερα συστατικά του χτισίματος του εαυτού μας. Ας δούμε την εξέλιξη του παιχνιδιού από την βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση όπως παρουσιάζεται στο VINELAND ADAPTIVE RESPONSES με πολύ απλό τρόπο:
(Πολλά παιδιά θα καταφέρουν αυτά που αναφέρονται στα ορόσημα πολύ νωρίτερα. Εδώ παρατίθενται οι ανώτερες ηλικίες που αναμένουμε να εμφανιστούν οι αντίστοιχες δεξιότητες)
Το βρέφος αντιδρά όταν ο γονιός ή πάροχος φροντίδας θέλει να παίξει (για παράδειγμα, γελάει, χαμογελάει, χειροκροτεί, κτλ.). Σταδιακά δείχνει ενδιαφέρον για τον χώρο στον οποίο βρίσκεται (για παράδειγμα, κοιτάει τριγύρω, κινείται στον χώρο, αγγίζει αντικείμενα ή ανθρώπους, κτλ.) και παίζει απλά παιχνίδια αλληλεπίδρασης με τρίτους (για παράδειγμα, κούκου! τσα!, γκίλι γκίλι, κτλ.).
Στην ηλικία περίπου των 2 ετών παίζει δίπλα σε ένα άλλο παιδί, κάνοντας όμως διαφορετικά πράγματα και γρήγορα μαθαίνει να επιλέγει να παίξει με άλλα παιδιά (για παράδειγμα, δεν μένει στην άκρη μιας ομάδας, και δεν αποφεύγει τους άλλους).
Μέχρι την νηπιακή ηλικία συνεργάζεται στο παιχνίδι με ένα και σταδιακά και με περισσότερα παιδιά, μέχρι 5 λεπτά και στην πρώτη σχολική ηλικία συνεχίζει να παίζει με κάποιο άλλο παιδί χωρίς γκρίνιες όταν φύγει ο γονέας ή πάροχος φροντίδας και μοιράζεται τα παιχνίδια και τα πράγματά του, όταν του ζητηθεί.
Μέχρι την ηλικία των 8 ετών παίζει με άλλους με ελάχιστη επίβλεψη και χρησιμοποιεί οικιακά ή άλλα αντικείμενα για φανταστικά παιχνίδια (για παράδειγμα ένα σκαμνάκι γίνεται αυτοκίνητο, ένα κουτί γίνεται σπίτι, κτλ.).
Στην προεφηβεία ξέρει να προστατεύει τον εαυτό του και απομακρύνεται από άλλους που προκαλούν υλικές ή σωματικές ζημιές (για παράδειγμα, όσους δαγκώνουν, πετάνε πράγματα, τραβάνε μαλλιά, κτλ.) και παίζει απλά φανταστικά παιχνίδια με άλλους (για παράδειγμα, παίζει δοκιμάζοντας ρούχα, ή κάνει ότι είναι υπερήρωας, κτλ.). Τώρα πια αναζητά άλλους για παιχνίδι ή συντροφιά (για παράδειγμα, προσκαλεί κόσμο στο σπίτι, πάει σε άλλα σπίτια, παίζει με άλλους στην παιδική χαρά, κτλ.). Γνωρίζει να παίζει παιχνίδια ή αθλήματα στα οποία πρέπει να περιμένει τη σειρά του και παίζει μη τυπικά παιχνίδια σε εξωτερικούς χώρους (για παράδειγμα, σκοινάκι, κυνηγητό, κρυφτό, κτλ.).
Στην εφηβεία μοιράζεται παιχνίδια και πράγματα χωρίς να του ζητηθεί. Ακολουθεί τους κανόνες παιχνιδιών (για παράδειγμα, σκυταλοδρομίες, κρεμάλα, ηλεκτρονικά παιχνίδια, κτλ) και περιμένει τη σειρά του χωρίς να του ζητηθεί. Παίζει επιτραπέζια και παιχνίδια με κάρτες και πηγαίνει σε διάφορα μέρη με τους φίλους του με επίβλεψη ενηλίκων κατά τη διάρκεια της ημέρας (πχ σε ένα εμπορικό κέντρο, στο πάρκο κτλ.).
Στην προχωρημένη εφηβεία ζητάει άδεια πριν χρησιμοποιήσει αντικείμενα που ανήκουν σε άλλους ή χρησιμοποιούνται από τρίτους. Αποφεύγει να μπει σε μια ομάδα όταν μη λεκτικές ενδείξεις υπονοούν ότι είναι ανεπιθύμητο και επιδεικνύει ευγενή άμιλλα (δηλαδή, ακολουθεί τους κανόνες, δεν δείχνει επιθετικότητα, δίνει συγχαρητήρια στην άλλη ομάδα αν κερδίσει, δεν θυμώνει αν χάσει). Παίζει απλά παιχνίδια που απαιτούν να κρατάει σκορ (για παράδειγμα, μονό μπάσκετ κτλ.) και επίσης παίζει περισσότερα από ένα επιτραπέζια ή παιχνίδια με κάρτες, που απαιτούν επιδεξιότητα και λήψη αποφάσεων (για παράδειγμα, Μονόπολι, χαρτιά κτλ. ) και ακολουθεί τους κανόνες σε περίπλοκα παιχνίδια ή αθλήματα (για παράδειγμα, ποδόσφαιρο, βόλεϊ, κτλ.). Πηγαίνει σε διάφορα μέρη με τους φίλους του το βράδυ, με επίβλεψη ενηλίκων (για παράδειγμα, σε μια συναυλία, αθλητική δραστηριότητα, ταινία, πάρτι κτλ.) και σε διάφορα μέρη με τους φίλους του, χωρίς επίβλεψη ενηλίκων, κατά τη διάρκεια της ημέρας (πχ σε ένα εμπορικό κέντρο, στο πάρκο, κτλ.).
Ολοκληρώνοντας την εφηβεία, μπορεί πια να σχεδιάζει ψυχαγωγικές δραστηριότητες για τις οποίες πρέπει να κανονίσει περισσότερα από δύο πράγματα (πχ μια εκδρομή στην παραλία για την οποία πρέπει να σχεδιάσει την μετακίνηση, τα τρόφιμα, τη διασκέδαση, κτλ.) και πηγαίνει σε διάφορα μέρη με τους φίλους του το βράδυ, χωρίς επίβλεψη ενηλίκων (πχ σε μια συναυλία, αθλητική δραστηριότητα, ταινία, πάρτι κτλ.).
