Επιμέλεια : Αλεξάνδρου Στράτος. Κέντρο ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η προσαρμογή είναι το συστατικό της συναρμογής μας με την κοινότητα. Ας δούμε την εξέλιξη της από την βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση όπως παρουσιάζεται στο VINELAND ADAPTIVE RESPONSES με πολύ απλό τρόπο:
(Πολλά παιδιά θα καταφέρουν αυτά που αναφέρονται στα ορόσημα πολύ νωρίτερα. Εδώ παρατίθενται οι ανώτερες ηλικίες που αναμένουμε να εμφανιστούν οι αντίστοιχες δεξιότητες)
Η εξέλιξη της προσαρμογής είναι και αυτή σταδιακή και θα βασιστεί σε σημαντικές σταθερές στην εξέλιξη του παιδιού. Από την ηλικία του ενός έτους στο σπίτι, περνάει εύκολα από την μια δραστηριότητα στην άλλη. Από την ηλικία των 3 ετών λέει «Ευχαριστώ» όταν του δίνεται κάτι και αλλάζει τη συμπεριφορά του ανάλογα με το πόσο καλά γνωρίζει κάποιον (για παράδειγμα, συμπεριφέρεται διαφορετικά με την οικογένεια και διαφορετικά με ξένους, κτλ.).
Ωριμάζοντας μασάει με το στόμα κλειστό και λέει «Παρακαλώ» όταν ζητάει κάτι.
Στην σχολική ηλικία τελειώνει σωστά τις συζητήσεις (για παράδειγμα, λέει «Γεια σου», «Τα λέμε μετά», κτλ.), καθαρίζει ή σκουπίζει το πρόσωπο και τα χέρια του την ώρα που τρώει και μετά το γεύμα και αντιδρά κατάλληλα σε λογικές αλλαγές της καθημερινότητας (για παράδειγμα, δεν γκρινιάζει, κτλ.).
Στην ηλικία περίπου των 8 ετών ζητάει συγγνώμη για πράγματα που έχει κάνει κατά λάθος (για παράδειγμα, εάν πέσει πάνω σε κάποιον), επιλέγει να μην ενοχλεί, να μην κοροϊδεύει, να μην προσβάλλει, να μην καταπιέζει τους άλλους) και αντιδρά κατάλληλα όταν συστήνεται σε ξένους (για παράδειγμα, κουνά το κεφάλι, χαμογελά, δίνει το χέρι, χαιρετά, κτλ.).
Μέχρι την εφηβεία αλλάζει το επίπεδο της φωνής ανάλογα με την κατάσταση και το χώρο όπου βρίσκεται (για παράδειγμα στη βιβλιοθήκη, στο θέατρο, στο σινεμά, στο πάρτι κτλ.), ζητάει συγγνώμη όταν πληγώνει τα συναισθήματα κάποιου, δεν μιλάει με το στόμα γεμάτο, μιλάει με άλλους χωρίς να διακόπτει και χωρίς να γίνεται αγενής και δέχεται χρήσιμες προτάσεις και λύσεις από τρίτους.
Προχωρώντας στην εφηβεία του οι δεξιότητες προσαρμογής είναι πολύ καίριες και θα αποτελέσουν τον πυλώνα για να σχετιστεί με τους άλλους και να φτιάξει την προσωπικότητά του. Μπορεί λοιπόν πια να ελέγχει το θυμό και την απογοήτευσή του όταν τα σχέδια αλλάζουν για εξωτερικούς λόγους (για παράδειγμα λόγω κακού καιρού, βλάβης στο αυτοκίνητο, ξαφνικής ασθένειας κτλ.). Κρατάει μυστικά για περισσότερο από μία ημέρα. Ζητάει συγγνώμη όταν κάνει κάποιο σφάλμα ή λάθος κρίσης (για παράδειγμα, όταν βγάζει κάποιον από το παιχνίδι κατά λάθος, κτλ.). Κατανοεί ότι τα ελαφρά πειράγματα με την οικογένεια και τους φίλους δείχνουν τρυφερότητα και χιούμορ. Μιλάει στον γονιό για τα σχέδιά του (για παράδειγμα, λέει πότε φεύγει και πότε θα γυρίσει, πού πάει, κτλ.). τώρα πια επιλέγει να αποφεύγει επικίνδυνες δραστηριότητες (για παράδειγμα δεν πηδάει από ψηλά, δεν οδηγεί με το ποδήλατο επικίνδυνα, προσέχει με τους αγνώστους, κτλ.). Καταφέρνει να ελέγχει το θυμό και την απογοήτευσή του όταν δεν περνάει το δικό του (για παράδειγμα εάν δεν τον αφήνουν να δει τηλεόραση ή να πάει σε ένα πάρτυ, ή όταν απορριφθεί μια ιδέα ή πρότασή του). Τώρα πια ο έλεγχος του εαυτού του ισχυροποιείται κι άλλο. Ακολουθεί πια τις συμφωνίες μέχρι το τέλος τους (για παράδειγμα, εάν υποσχεθεί να συναντήσει κάποιον, φροντίζει να τον συναντήσει, κτλ.). Σταματάει ή αποφεύγει σχέσεις και καταστάσεις που το πληγώνουν ή βλάπτουν (για παράδειγμα όταν το κοροϊδεύουν ή εκμεταλλεύονται σεξουαλικά ή οικονομικά, κτλ.). Ελέγχει το θυμό και την απογοήτευσή του από γόνιμα κριτικά σχόλια (για παράδειγμα, επιπλήξεις για λάθος συμπεριφορά, συζητήσεις για το βαθμό σε ένα διαγώνισμα, αξιολόγηση επίδοσης, κτλ.) και σκέφτεται τις επιπτώσεις πριν πάρει μια απόφαση (για παράδειγμα δεν δρα παρορμητικά, σκέφτεται για σημαντικές πληροφορίες, κτλ.). Κρατάει μυστικά για όσο χρειαστεί.
Στην είσοδο τέλος στην ενηλικίωση κατανοεί την πιθανότητα κινδύνου και προσέχει όταν αντιμετωπίζει επικίνδυνες κοινωνικές καταστάσεις (για παράδειγμα πάρτι με αλκοόλ, σελίδες συζήτησης στο διαδίκτυο, προσωπικές αγγελίες, κτλ) και δείχνει σεβασμό για τους συνεργάτες του (για παράδειγμα, δεν αποσπά ή διακόπτει τους άλλους όταν εργάζονται, δεν αργεί στις συναντήσεις, κτλ.).
