30 χρόνια στην ειδική αγωγή! 30 χρόνια δίπλα στο παιδί με αναπτυξιακές διαταραχές! 30 χρόνια χαρές, πίκρες, αγωνίες, συγκινήσεις! 30 χρόνια προσπάθησα να φτιάξω τον δικό μου δεκάλογο το δικό μου υφάδι του «τι σημαίνει για μένα» της ειδικής αγωγής ! Που όλο και διαποτίζεται από καινούργιες σκέψεις και όλο και εμπλουτίζεται με καινούργιες εμπειρίες.
Αισθάνθηκα την ανάγκη να τις μοιραστώ μαζί σας. Και να τις εμπλουτίζω συνεχώς μαζί σας!
10 πράγματα που κρίνω ότι μετά από τόσα χρόνια έχω την δυνατότητα να μοιραστώ! Τα πρέπει μας …..
- Σεβόμαστε το κάθε παιδί ως ένα ξεχωριστό άτομο. Είναι ο ξεχωριστός αποδέκτης της θεραπευτικής μας υπηρεσίας. Κάθε παιδί είναι μοναδικό και θα ανταποκριθεί με τον δικό του τρόπο σε διαφορετικές θεραπευτικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις και πλαίσια. Αλλά ακόμα και αυτές οι ανταποκρίσεις δεν είναι στατικές: μπορεί να αλλάξουν κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Δεν έχει κανένα νόημα να εφαρμόζουμε «τυφλές» μεθόδους και «μπούσουλες». Έχουμε υποχρέωση να εξατομικεύσουμε τις γνώσεις μας και τα «θεραπευτικά μας όπλα» για τις ανάγκες του συγκεκριμένου παιδιού. Του συγκεκριμένου «πελάτη» (και μη ξεχνάμε ποτέ ότι η λέξη «πελάτης», βγαίνει από την λέξη «πελάζω» που σημαίνει ζητώ βοήθεια). Δεν πρέπει να ξεχνάμε τον ανθρωπιστικό μας ρόλο ότι είναι ένα παιδί που έτυχε να έχει μία πάθηση και όχι μία πάθηση που έτυχε να είναι παιδί. Δεν μπορούμε να γίνουμε «ρατσιστές της πάθησης», παρά μόνο να γίνουμε συνοδοιπόροι της πάθησης και να βοηθήσουμε! Όσο και όπου μπορούμε!
- Θεραπεύω σημαίνει φροντίζω. Είμαι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος. Σημαίνει πως συμμαχώ με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες του ανθρώπου που πρέπει να φροντίσω. Σημαίνει ότι σέβομαι τις προτεραιότητες και τις αξίες του παιδιού, όχι μόνο των γονέων. Δεν είναι πάντα ίδιες αυτές οι αξίες. Ο στόχος μας είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής του παιδιού! Συμμαχούμε αρχικά με αυτό! Καθορίζουμε τι είναι σημαντικό για το παιδί, τι εκτιμά αυτό ως σοβαρό, και δουλεύουμε από αυτό το πλεονεκτικό σημείο κλειδί. Έχοντας αυτό κατά νου, πρέπει να είμαστε ευέλικτοι με ό, τι από αυτά είναι πραγματοποιήσιμα και με πόση επιβοήθηση και να εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Χρέος μας είναι να κάνουμε τον γονέα σύμμαχο της προσπάθειάς μας και όχι προϊστάμενο της!
- Είμαστε φιλόδοξοι. Πρέπει να είμαστε οπλισμένοι με μία υψηλή επιθυμία για επιτυχία! Δεν έχει κανένα νόημα να απογοητευόμαστε γρήγορα με τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Να μην βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα για το τι είναι ή δεν είναι σε θέση να κάνουν, όσο και αν η πάθησή τους μας φαίνεται «βαρειά»! Ας μην βγάζουμε γρήγορα συμπεράσματα, κάνουμε γρήγορες υποθέσεις και γρήγορους αφορισμούς! Τόσα χρόνια σε αυτό το επάγγελμα, ένα πράγμα έμαθα: Ένα παιδί για να κάνει κάτι, θα πρέπει να έχει έναν σημαντικό λόγο για να το κάνει. Και ταυτόχρονα θα πρέπει να έχει έναν καλό σύμμαχο στην προσπάθειά του. Έναν μέντορα, όχι έναν απογοητευμένο άνθρωπο! Έναν εμψυχωτή, όχι έναν «ειδικό» με ανάγκη για «αυτοεκπληρούμενη προφητεία»! Πεισματάρηδες λοιπόν! Και φιλόδοξοι για τον αγώνα μας! Αξίζει! Πάρα πολλές φορές με εξέπληξαν παιδιά που είχα βιαστεί να «αφορίσω»!
- Είμαστε επιφυλακτικοί στα «ψευδώς θετικά». Ας προσέξουμε αυτή τη φράση: «ψευδώς θετικά»! Ας σταματήσουμε επιτέλους να υποθέτουμε ότι μια συγκεκριμένη μέθοδος ή προσέγγιση, σε μια κρίση κυρίως αλλά ακόμα και στην πάροδο του χρόνου, είναι υπεύθυνη για μια αλλαγή. Η αλλαγή θα μπορούσε να είχε έρθει έτσι κι αλλιώς: θα μπορούσε να υπάρχει συσχέτιση χωρίς αιτιότητα. Τα παιδιά μεγαλώνουν και αναπτύσσονται. Ίσως μια θεραπευτική προσέγγιση θα μπορούσε να είναι συναφής με την ανάπτυξη και την βελτίωση -και κάποιες από αυτές δείχνουν ότι όντως είναι- ιδίως αυτές που επιτρέπουν στο παιδί την αυτενέργεια και την ανάπτυξη της κρίσης. Μπορούμε όμως να αναλάβουμε την ίδια ευθύνη της μεθόδου που επιλέξαμε και όταν ένα παιδί βρεθεί σε μια περίοδο κρίσης που αντιπροσωπεύει το χαμηλότερο σημείο του κύκλου της ανάπτυξης του; Το να βελτιωθεί ένα παιδί, μπορεί να συμβεί με ή χωρίς μεσολάβηση. Όπως και το επιδεινωθεί δεν μπορεί να φταίει πάντα η προσέγγισή μας! Σε ένα σύστημα ζει το παιδί και με αυτό το σύστημα πορεύεται! Ούτε το παιδί, αλλά ούτε και οι γονείς μπορούν να εξαρτηθούν από τη δική μας «μέθοδο πανάκειας» που μπορεί να μην ήταν απόλυτα σχετική από την αρχή. Μπορούν όμως να αγκιστρωθούν στη δική μας εξατομικευμένη ειλικρίνεια, απόλυτη γνώση και προσπάθεια!
- Εξηγούμε και ενημερώνουμε τους γονείς! Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και να αφαιρέσουμε από την παλέτα μας τους δικούς μας υποτιμητικούς συσχετισμούς και συμπεράσματα. Όταν δίνουμε διαγνωστικές πληροφορίες-μια διάγνωση αυτισμού, μία διάγνωση χαμηλού IQ, μια ιατρική εντόπιση, χωρίς να γνωρίζουμε το παρελθόν, μια εκπαιδευτική αξιολόγηση-το μόνο που παραδίδουμε στην οικογένεια (αν αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που κάνουμε στην ουσία) είναι αρνητικές πληροφορίες(άσχημα νέα δηλαδή). Αντί αυτού, είναι καλό να παραδώσουμε στην οικογένεια απλά τα γεγονότα. Ας παραδώσουμε τα γεγονότα σχετικά με αυτή την όμορφη ύπαρξη που τώρα δεν είναι λιγότερο όμορφη και που είναι ακριβώς η ίδια που ήταν και πριν! Δεν άλλαξε κάτι, δεν άλλαξε το παιδί, απλά τώρα, μετά την αξιολόγηση, ξέρουμε όλοι περισσότερα για το ποιο είναι το παιδί. Με αυτή την επίγνωση θα βοηθήσουμε τις οικογένειές τους, την κοινότητά τους, και τους ίδιους να ζήσουν μία καλύτερη και πιο ευτυχισμένη ζωή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ το σύστημα μέσα στο οποίο ζει το παιδί. Εμείς ακούμε, προτείνουμε και ενημερώνουμε για την πραγματικότητα ψάχνοντας για λύση και όχι για «ταμπελοκρατούμενους υπερφυαλισμούς».
- Διαποτίζουμε όλη τη δουλειά και την προσπάθειά μας με διασκέδαση και χαρά. Ανεξάρτητα από το«στόχο» που έχουμε θέσει, το παιδί ζει τη ζωή του τώρα, κάθε μέρα, και θα πρέπει να είναι ευτυχισμένη. Θα πρέπει να είναι ανάλαφρη και όσο το δυνατόν περισσότερο ανέμελη! Κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει και εμείς να σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας! Ζούμε τη ζωή μας τώρα και πρέπει να είναι χαρούμενη. Ας μην ξεχνάμε ότι η βασική αρχή είναι «είμαι με το παιδί» όχι «κάνω στο παιδί» (being with not doing to). Ας δουλέψουμε αυτές τις πτυχές του εαυτού μας, την κοσμοθεωρία μας, τη φιλοσοφία μας αλλά και τις πεποιθήσεις μας για το τι σημαίνει ζωή, τι σημαίνει παιδί και το τι σημαίνει επίσης παιδί με κάποια ειδική ανάγκη. Ας οπλιστούμε όσο γίνεται με χαρά, υπομονή και θάρρος. Για την καθημερινότητά μας και για την θεραπευτική μας οντότητα.
- Εκπαιδευόμαστε και οι ίδιοι συνεχώς. Η θεραπευτική παρέμβαση είναι μία αέναη δυναμική που εξελίσσεται διαρκώς με νέα ερευνητικά δεδομένα. Πρέπει να γεμίζουμε συνεχώς την θεραπευτική μας φαρέτρα με βέλη ώστε να είμαστε πάντα σε ετοιμότητα για το κάθε μας παιδί και όσο πιο πολύ γίνεται εύστοχοι στην επιβοήθησή μας. Πρέπει να εκπαιδευόμαστε σε αξιολογητικά και θεραπευτικά εργαλεία, σε νέες τεχνικές, σε εξειδικεύσεις. Αλλά από την άλλη επίσης πρέπει να εκπαιδευόμαστε για τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές παροχές για αυτά τα παιδιά. Έτσι θα φανούμε πολύ χρήσιμοι τόσο στα ίδια όσο και στις οικογένειές τους. Και επίσης: Πρέπει να μάθουμε τη γλώσσατωνενηλίκωνμεειδικέςανάγκεςγενικάκαι ειδικά για τις συγκεκριμένες κοινότητες που εργαζόμαστε: να ακούμε συνομιλίες και διαλόγους μεταξύ τους τόσο σε προσωπικό επίπεδο, όσο και σε ομάδες. Θα δούμε έτσι ποιες προτεραιότητες αξίζουν να μπουν για την ποιότητα της ζωής ενός παιδιού και ποιες άλλες είναι απλά περιττός κόπος χωρίς νόημα.
- Ενδυναμώνουμε και να εμψυχώνουμε. Να προσφέρουμε επιλογές. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν -και στο βαθμό που είναι σε θέση-θα πρέπει να έχουντηνευκαιρίανααναλάβουνολοένα περισσότερες επιλογές, να αναπτύσσουν και να διεκδικούν τις προτιμήσεις τους και τις επιλογές τους και να αναλαμβάνουν τις συνέπειες αυτών των επιλογών τους. Θυμηθείτε ότι οι αποφάσεις και οι προτιμήσεις τους μπορεί να είναι διαφορετικές από, τι είναι οι δικές μας ή των γονέων τους ή αυτών που υπάρχουν στην επικρατούσα τάση της «κουλτούρας ενσωμάτωσης» και του τι η κοινωνία θα μπορούσε να κάνει για αυτά τα άτομα.
- Δείχνουμε ενσυναίσθηση. Να κατανοήσουμε το πόσο σκληρή μπορεί μερικές φορές να φαίνεται η ζωή για αυτά τα παιδιά. Ο κόσμος έχει κατασκευαστεί για κάτι πιο «κοινό» και «αυτονόητο» («νευρο-τυπικό») και όχι για παραλλαγές («νευρο-διαφορετικότητα»). Ο κόσμος δεν έχει κατασκευαστεί λοιπόν για αυτά τα παιδιά. Πολλά από αυτά τα παιδιά λοιπόν είναι δυστυχώς οι «ξένοι για τη ζωή» – στην κοινωνία, στο σχολείο, ακόμα και στο σπίτι – που καλούνται να μάθουν τρόπους αφύσικους για τα ίδια και τις δυναμικές τους. Συνεχώς θα πρέπει να βιώνουν με έναν ουσιαστικά καθημερινά επαναλαμβανόμενο τρόπο, ότι αυτό που σκέφτονται ή είναι, ή κάνουν είναι λάθος. Ας είμαστε λοιπόν καλοπροαίρετοι. Ας μην ταΐζουμε και εμείς αυτή την αντίληψη. Διαλέξαμε να βοηθήσουμε με όλη την ψυχή και τη γνώση μας αυτά τα παιδιά και αυτό και μόνο οφείλουμε να κάνουμε!
- Όλοι οι ειδικοί έχουμε την ευθύνη: Είμαστε οι πάροχοι φροντίδας αυτού του παιδιού. Είμαστε οι θεραπευτές του, οι δάσκαλοί του, οι σύμβουλοί του. Είμαστε οι ακρογωνιαίοι λίθοι στη ζωή αυτού του παιδιού. Ας μην υποτιμάμε τον ρόλο μας, όχι μόνο θεραπευτικά ή εκπαιδευτικά, αλλά και στη συναισθηματική ζωή αυτού του παιδιού που είναι εξίσου σημαντικό. Αλλά το ίδιο σημαντικοί μην ξεχνάτε ότι οφείλετε να είστε -και είστε- και στη ζωή του γονέα αυτού του παιδιού. Είστε η ελπίδα τους, η φροντίδα τους, οι δάσκαλοι τους. Στήριξη και φροντίδα λοιπόν με αίσθηση της ευθύνης! Γνώση, αυτό-φροντίδα, φροντίδα, υπομονή, πείσμα, αισιοδοξία, αίσθημα ευθύνης!
Καλή χρονιά σε όλους μας
Στράτος
