Χρήσιμες Συμβουλές για να προσαρμοστεί το παιδί ευκολότερα.
Αλεξάνδρου Στράτος Δ/ντής ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
Μάντη Ειρήνη Ψυχοπαιδαγωγός ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
«Κάθε αρχή ένας φόβος την συνοδεύει». Έτσι λοιπόν και στο παιδί μετά από ένα ξεκούραστο καλοκαιρινό τρίμηνο χωρίς υποχρεώσεις και με ευκαιρία για ελεύθερο παιχνίδι και επαφή με την φύση, καλείται να ενταχθεί για πρώτη φορά ή να ενταχθεί ξανά σε ένα περιβάλλον που απαιτεί υπακοή, οργάνωση, ικανότητα να παραμένει καθισμένο σε θρανίο, ικανότητα να χρησιμοποιεί πνευματική προσπάθεια και να λειτουργεί ομαδικά.
Οι δύο σημαντικότερες κατηγορίες που τα παιδιά είναι πιθανό να εμφανίσουν αυξημένο επίπεδο άγχους είναι η πρώτη ένταξη σε Εκπαιδευτική βαθμίδα (Παιδικός Σταθμός-Προνήπιο-Νήπιο) και η πρώτη ένταξη σε ανώτερη εκπαιδευτική βαθμίδα (Α΄ Δημοτικού) όπου και οι εκπαιδευτικές απαιτήσουν αυξάνουν περιλαμβάνοντας οργανωμένη μάθηση. Πολλά παιδιά λοιπόν σε αυτές τις κατηγορίες μπορεί να δυσκολευτούν στην ομαλή ένταξή τους, να εμφανίζουν παλινδρόμηση στην συμπεριφορά τους και να χρειαστούν πολύ χρόνο (μία εβδομάδα, έως μερικές φορές και δύο έως τρεις μήνες) για να προσαρμοστούν.
Ως γονείς οφείλουμε να προετοιμάσουμε και να τονώσουμε το παιδί για την ένταξή του στο Σχολικό περιβάλλον αρχικά τονώνοντας την αυτοπεποίθησή του. Και ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι οι γονείς να είναι θετικοί και να μεταφέρουν στο παιδί τους θετικά σχόλια για τη σχολική ζωή.
1. Ενθαρρύνετε τα θετικά πράγματα που θα συναντήσει στο Σχολείο
• Μιλήστε θετικά στο παιδί σας για το σχολείο. Πείτε του με χαρά ότι «στα παιδιά αρέσει το Σχολείο».
• Μιλήστε του για τις καινούργιες κοινωνικές εμπειρίες που προσφέρει το Σχολείο. Γνωρίζει άλλα παιδάκια, δουλεύει μαζί τους, παίζει, μαθαίνει καινούρια πράγματα.
• Μιλήστε του για τις δικές σας εμπειρίες όταν πήγατε Σχολείο. Πόσο πολύ σας άρεσε το Σχολείο και πόσα ωραία πράγματα κάνατε αλλά και μάθατε.
• Εάν το παιδί έχει μεγαλύτερα αδελφάκια, κάντε ένα οικογενειακό συμβούλιο όπου τα μεγαλύτερα αδελφάκια θα μεταφέρουν τις εμπειρίες τους και θα μιλήσετε και εσείς για τα θετικά που αντιμετώπισαν στο Σχολείο.
• Αφιερώστε χρόνο στο παιδί σας και δώστε του την ευκαιρία να σας μιλήσει για τους φόβους του που σχετίζονται με την σχολική του ένταξη. Μην απορρίψετε τους φόβους του ως παράλογους αλλά καθησυχάστε το. Κάτι που φαίνεται παράλογο ή αστείο σε έναν ενήλικα μπορεί να φαντάζει σαν πολύ φοβικό σε ένα παιδί.
Υποθέστε τί μπορεί να φοβάται και συζητήστε το. Πείτε του, για παράδειγμα, ότι τα μαθήματά του δε θα είναι δύσκολα και ότι είστε βέβαιοι πως θα τα πάει περίφημα σε όλα – χωρίς να επιμείνετε πολύ σε αυτό το τελευταίο, για να μην του δημιουργήσετε πρόσθετο άγχος με τις δικές σας, υψηλές απαιτήσεις.
2. Εξοικειώστε το παιδί με το σχολείο
Οι σχολικές απαιτήσεις είναι στην ουσία μία καινούργια ρουτίνα για το παιδί και πρέπει σύντομα να φέρετε το παιδί σας σε επαφή με αυτό πριν καν αρχίσει αλλά και κατά την διάρκεια της σχολικής του φοίτησης.
• Επισκεφθείτε το σχολείο μαζί με το παιδί σας από το Καλοκαίρι ακόμα ή και τον Σεπτέμβριο πριν αρχίσει ακόμα ώστε να γνωρίσει το κτίριο. Εάν είναι δυνατόν και το επιτρέπει η Δ/νση του Σχολείου τραβήξτε και φωτογραφίες από την Τάξη του και το προαύλιο ώστε να συζητάτε μαζί του φτιάχνοντας ευχάριστα σενάρια μαζί με το παιδί πριν ξεκινήσει το Σχολείο.
• Φροντίστε «τυχαία» να περνάτε συχνά έξω από το Σχολείο (ακόμα και αν δεν είναι στο δρόμο σας) και να του το δείχνετε κάθε φορά που θα περάσετε από εκεί.
• Πηγαίνετε μαζί με το παιδί σας στα καταστήματα σχολικών ειδών για να αγοράσετε τα απαραίτητα πράγματα για το σχολείο (διαλέξτε μαζί την σάκα του, την κασετίνα του, τις μπογιές του, τα τετράδιά του).
• Πριν από την ένταξή του στο Σχολείο, είναι καλό να εξασκήσετε για λίγο χρονικό διάστημα την συγκέντρωση του παιδιού σας. Για τα παιδιά που θα πάνε παιδικό σταθμό ή Προνήπιο ζωγραφείστε μαζί ή παίξτε με παζλ. Για τα παιδιά που θα ενταχθούν στο Σχολείο, πάρτε ένα απλό βιβλίο Σχολικής ένταξης και συμφωνείστε την ώρα στην οποία θα κάθεστε για 15 λεπτά και θα ολοκληρώνετε πχ 2 σελίδες κάθε ημέρα.
• Ξεκινείστε την παροχή ρουτινών στο παιδί τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν να ξεκινήσει το Σχολείο. Παραδείγματα: Πρωινή έγερση στις 7.00΄ με ρουτίνα καθαριότητας και πρωινού και κάποια δραστηριότητα μετά, κανόνες υγιεινής, μεσημεριανό φαγητό σε συμβατές ώρες με τις ώρες που θα τρώει όταν γυρίζει από το Σχολείο, βραδινή κατάκλιση το αργότερο στις 10.00΄ το βράδυ.
3. Προετοιμάστε το παιδί σας στην δημιουργία κοινωνικών επαφών με άλλα παιδιά
• Δώστε κοινωνικές ευκαιρίες στο παιδί σας πηγαίνοντας σε μέρη όπου θα έχει την ευκαιρία να συναντήσει άλλα παιδάκια (παιδικές χαρές, παιδότοποι, παιδικές εκδηλώσεις κλπ). Μάλιστα είναι καλό τον Σεπτέμβριο να το πηγαίνετε στην Παιδική Χαρά που βρίσκεται κοντά στο Σχολείο ώστε να έρθει σε επαφή με παιδιά που πιθανά θα συναντήσει και στο Σχολείο.
• Διδάξτε στο παιδί σας τους σωστούς τρόπους συμπεριφοράς με τα άλλα παιδιά. (συζητώ, μοιράζομαι, συμπάσχω, βοηθώ, δεν κοροϊδεύω, περιμένω την σειρά μου κλπ).
• Αφήστε στις κοινωνικές ευκαιρίες του το παιδί σας να αναπτύξει πρωτοβουλίες ανεξάρτητης επικοινωνίας με τα άλλα παιδιά και να λύσει μόνο του τις δυσκολίες του. Μην το ενθαρρύνετε να ζητάει την δική σας παρά μόνον όταν είναι μεγάλη ανάγκη. Για παράδειγμα μην παρεμβαίνετε συνεχώς στην Παιδική Χαρά ή την παραλία. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθει μόνο του πώς θα επιλύει τις διαφορές του αλλά και πώς θα συνεργάζεται με τα άλλα παιδιά.
4. Διδάξτε στο παιδί σας την χαρά της μάθησης
• Διαβάστε τις ταμπέλες στον δρόμο ή τις οδηγίες χρήσης ενός παιχνιδιού του παιδιού σας και μιλήστε του για το πόσο ωραίο είναι να ξέρει κάποιος να διαβάζει και ότι αυτό θα το μάθει στο Σχολείο που θα πάει.
• Αφιερώστε χρόνο να διαβάζετε και δείξτε το αυτό στο παιδί σας (είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί γονείς που διαμαρτύρονται ότι στο παιδί τους δεν του αρέσει το διάβασμα, δεν διαβάζει ποτέ του στον ελεύθερο χρόνο του.
• Παίξτε με το παιδί σας παιχνίδια που απαιτούν συγκέντρωση και γνώσεις (πχ για μικρότερα παιδιά «βρες μου 10 ζώα» ή για μεγαλύτερα παιδιά παίξτε Μονόπολη)
• Μοιραστείτε με το παιδί σας τις γενικές σας γνώσεις σε πράγματα που το ενδιαφέρουν και εξηγείστε του ότι τις μάθατε διαβάζοντας ή συζητώντας με φίλους σας.
5. Τα δικά σας συναισθήματα
Το πώς θα αισθανθεί το παιδί σας είναι πολλές φορές ο καθρέπτης του πώς αισθάνεστε εσείς. Μέσα από τα μάτια μας το παιδί αντιλαμβάνεται την ασφάλεια του κόσμου του. Όπως μάλιστα αναφέρουν πολύ σωστά στο εξωτερικό, το παιδί είναι “nurture & nature” (φύση και ανατροφή). Αυτό σημαίνει ότι το παιδί γεννιέται μεν με ιδιαιτερότητες (θετικές και αρνητικές) αλλά ταυτόχρονα πολλές από αυτές τις αναπτύσσουμε εμείς.
Το κλασικότερο παράδειγμα είναι όταν το παιδί σας σκοντάφτει και πέφτει. Εάν τρομάξετε θα βάλει τα κλάματα και θα φοβηθεί. Εάν φανείτε ψύχραιμοι θα κατανοήσει ότι όλα είναι υπό έλεγχο και εάν δεν έχει πονέσει πολύ δεν θα κλάψει.
• Εάν αντιμετωπίσετε τις πρώτες ημέρες του παιδιού σας στο Σχολείο με ασφάλεια, αυτοπεποίθηση και χιούμορ και σαν κάτι αυτονόητο τότε και το παιδί σας θα αντιδράσει θα νιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια και λιγότερο άγχος και θα επικεντρωθεί στα θετικά του Σχολείου.
• Εάν σας είναι δύσκολο να το αποχωρηστείτε και δεν εργάζεστε βρείτε μία απασχόληση να σας γεμίζει την ημέρα όσο θα λείπει το παιδί σας στο σχολείο
• Προσπαθήστε κατά την διάρκεια της Σχολικής χρονιάς να μην πηγαίνετε το παιδί σας στο Σχολείο με άγχος και να το αποχαιρετάτε με χαμόγελο διαβεβαιώνοντάς το ότι θα επιστρέψετε εκεί να το πάρετε μόλις τελειώσει η ημέρα του.
• Το μεσημέρι και πάλι θα το πάρετε με χαρά και θα του αφιερώσετε χρόνο να σας μοιραστεί –εάν επιθυμεί- τις εμπειρίες του.
• Μάθετε να βάζετε όρια στο παιδί σας αλλά και να κάνετε χώρο στην ανεξαρτησία του. Δώστε τη δυνατότητα στο παιδί σας να αναλάβει πρωτοβουλίες. Να καλέσει, για παράδειγμα στο σπίτι τους φίλους του, ακόμα κι ένα άγνωστο σε εσάς παιδί. Είναι, ωστόσο, πολύ σημαντικό να μην παρέμβετε στο παιχνίδι τους ούτε να το βομβαρδίσετε με ερωτήσεις, πρέπει και μη.
• Μάθετε να ενθάρρυνετε και να επιβεβαιώνετε το παιδί σας για τις μικρές και μεγάλες κατακτήσεις αλλά και να το αποδέχεστε για τυχόν αποτυχίες. Ειδικά τις πρώτες μέρες του σχολείου δώστε του να καταλάβει ότι δεν έχει σημασία αν κάνει λάθη, αρκεί να προσπαθεί κι εσείς θα είστε κοντά του ό,τι κι αν συμβεί. Επίσης, δείχνετε ότι πιστεύετε στις ικανότητές του και θεωρείτε ότι είναι ένα χαρισματικό παιδί.
• Εάν καθυστερήσει η προσαρμογή του παιδιού σας στο Σχολείο μην πανικοβληθείτε και μην κατακρίνετε το παιδί ή μην το αποπάρετε. Για κάποιο λόγο το παιδί δυσκολεύεται. Μιλήστε του για αυτό. Το σημαντικότερο είναι να το συζητήσετε με την Εκπαιδευτικό του παιδιού σας και να καταστρώσετε πλάνο να το βοηθήσετε ΄ή να ζητήσετε ψύχραιμα την γνώμη ειδικού.
• Ως επίκαιρο ζήτημα, μην μεταφέρετε στο παιδί σας τους φόβους σας για την νέα γρίπη ή άλλες λοιμώδεις νόσους. Μάθετέ το τις ρουτίνες υγιεινής (πλύσιμο χεριών, χαρτομάντιλα, τήρηση απόστασης από παιδιά που βήχουν κλπ) και μην το πανικοβάλετε.
6. Συνοδεύστε το στο σχολείο
Ειδικά την πρώτη μέρα στο σχολείο, καλό θα ήταν το παιδί να μοιραστεί αυτή τη στιγμή και με τους δυο γονείς του και με ανθρώπους που αισθάνεται κοντά. Η παρουσία αγαπημένων προσώπων θα το ανακουφίσει από τη μια, καθώς δε θα αισθάνεται μόνο του τουλάχιστον τα πρώτα λεπτά επαφής με το καινούριο περιβάλλον και από την άλλη θα δώσει έναν τόνο γιορτής και έτσι το παιδί θα αισθανθεί οτι πραγματικά γίνεται κάτι σημαντικό. Προσέξτε, όμως, να μην το παρακάνετε και μείνετε εκεί περισσότερο ή το συνοδεύετε κάθε μέρα. Ο σκοπός είναι να του δώσετε θάρρος στην αρχή για να αισθάνεται στη συνέχεια άνετα να πηγαίνει μόνο του.
Και αν αυτό αρνείται;…
Ακόμα όμως και η μετάβαση ενός παιδιού που ήδη φοιτεί στο σχολείο σε μία νέα τάξη, πόσο μάλλον όταν αυτό σημαίνει μετάβαση στο γυμνάσιο ή το λύκειο, εμπεριέχει την πρόκληση ενός εντελώς καινούργιου περιβάλλοντος. Πολλές φορές λοιπόν οι γονείς μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με την άρνηση του παιδιού να ξαναπάει στο σχολείο. Σε αυτή την περίπτωση:
Ενθαρρύνετε το παιδί να σας μιλήσει για τις δυσκολίες του
Αφήστε το παιδί να μοιραστεί μαζί σας τις αμφιβολίες ή την αναστάτωση που του προκαλεί αυτός ο νέος κύκλος στη ζωή του. Μιλήστε μαζί του και προσπαθήστε να μάθετε τους λόγους που το κάνουν να μην θέλει να ξαναπάει σχολείο. Δεν πρέπει να υποτιμάμε την όποια διαφορετική αντίδραση των παιδιών μας. Eίναι σημαντικό οι γονείς να καταλάβουν ότι ενώ φαινομενικά η άρνηση για το σχολείο μπορεί να οφείλεται σε αντιδραστική συμπεριφορά ή έλλειψη πειθαρχίας, τις περισσότερες φορές κρύβει βαθύτερα αίτια.
Δείξτε ενδιαφέρον και αναζητήστε κίνητρα μαζί με το παιδί:
Συζητήστε με το παιδί και ερευνήστε διάφορα επαγγέλματα που θα το ενδιέφεραν. Μαζέψτε πληροφορίες και τί προσόντα απαιτούνται για να τα κατακτήσει κανείς. Δώστε του να καταλάβει ότι οι πιθανότητες να επιτύχει στο επάγγελμα που επιθυμεί αυξάνονται με μια καλή εκπαίδευση και βοηθήστε το να προσδιορίσει τα ενδιαφέροντά του.
Σχεδιάστε μαζί με το παιδί ένα πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει τις ώρες του σχολείου καθώς και τις εξωσχολικές του δραστηριότητες για να έχει και το ίδιο επίγνωση της εβδομαδιαίας του οργάνωσης. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να ξέρει τι πρέπει να κάνει και πότε.
Μιλήστε στο σχολικό σύμβουλο ή στους δασκάλους του παιδιού σας: Είναι σημαντικό να επιδιώξετε μια καλή σχέση με τους συμβούλους και τους δασκάλους του παιδιού σας. Μιλήστε τους για τους προβληματισμούς του παιδιού σας σχετικά με το σχολείο και ζητήστε τους να σας βοηθήσουν.
Βρείτε έναν ‘μέντορα’: Μία καλή ιδέα είναι να βρείτε έναν μέντορα για το παιδί σας, ειδικά όταν τα πράγματα δυσκολεύουν. Φέρτε το παιδί σας σε επαφή με άτομα που αγαπούν αυτό που κάνουν και που μπορούν να διαθέσουν λίγο χρόνο με το παιδί σας και να μοιραστούν τις σχολικές τους εμπειρίες. Αυτό το άτομο μπορεί να είναι κάποιος μεγαλύτερος ξάδερφος, ένας δάσκαλος/καθηγητής, ένα φιλικό πρόσωπο ή ακόμα και κάποιος παιδοψυχολόγος. Πρόσωπα, δηλαδή, που το παιδί σας συμπαθεί ή θαυμάζει.
Σε κάθε περίπτωση σταθείτε δίπλα και όχι απέναντι από το παιδί σας και ενθαρρύνετέ το να επιδοθεί σε ασχολίες που πραγματικά το ενδιαφέρουν και που φαίνεται να έχει ταλέντο, ακόμα κι αν αυτές δεν έχουν άμεση σχέση με το σχολείο. Όταν κάνει κάτι που το ευχαριστεί θα του είναι πιο εύκολο να δεχθεί να κάνει και κάτι που ίσως να μην το ευχαριστεί τόσο.
Μην ξεχνάμε:
Η ένταξη του παιδιού μας στην Εκπαιδευτική βαθμίδα σημαίνει μία μεγάλη αλλαγή σε αυτό. Το παιδί σας μεγαλώνει και θα αρχίσει να κάνει πράγματα που δεν έκανε όταν ήταν μικρότερο. Είμαστε υποχρεωμένοι να το αφήσουμε να μεγαλώσει και να μάθει να επιλύει τα προβλήματά του τόσο μόνο του όσο και σε συνεργασία με τους συμμαθητές του και τους ενήλικες.
