Ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τους τρόπους που πρέπει να μάθουμε να ζητάμε από τα παιδιά μας, στο μήνυμα που του περνάμε, πόσο κατανοητό και πόσο σταθερό είναι αυτό από το παιδί μας. Είδαμε και τον προηγούμενο μήνα πως για να χαρακτηρίσουμε έναν άνθρωπο ανυπάκουο, σημαίνει ότι ο άνθρωπος αυτός έχει κατανοήσει απόλυτα αυτό που του ζητάει κάποιος άλλος και ΕΠΙΛΕΓΕΙ να μην το ακολουθήσει.
Είδαμε επίσης ότι για να γίνει ένα μήνυμα ευκρινές, θα πρέπει να απαντάει στις βασικές ερωτήσεις: Ήταν ακριβές αυτό που ζήτησα (ΤΙ), ο λόγος που το ζήτησα (ΓΙΑΤΙ), ο τρόπος που αυτό μπορεί να γίνει (ΠΩΣ), ο τόπος που αυτό θα γίνει (ΠΟΥ), ο χρόνος που αυτό θα γίνει (ΠΟΤΕ – ΠΟΣΗ ΩΡΑ), το άτομο που θα το κάνει αυτό (ΠΟΙΟΣ);
Πριν από όλα αυτά όμως θα πρέπει να είμαστε σίγουροι και για κάτι άλλο: είναι το παιδί μου έτοιμο να ακούσει; Έχει δηλαδή αυτό που λέμε «καλό επίπεδο διέγερσης;».
Όπως όλοι μας, έτσι και το παιδί, κάθε στιγμή έχει διαφορετικό επίπεδο στρες. Αισθάνεται αλλιώς, είναι διαφορετικά ταραγμένο, διαφορετικά χαρούμενο, διαφορετικά έτοιμο να ακούσει, να δώσει προσοχή και να κατανοήσει. Όταν λοιπόν έχει υψηλά επίπεδα στρες (φόβος, μεγάλη χαρά, ενθουσιασμός, θυμός, άγχος, υπερένταση) ή χαμηλά από την άλλη επίπεδα στρες (κόπωση, νύστα, ραθυμία), δεν είναι η καλύτερη στιγμή για να μιλήσετε. Δεν είναι η πλέον κατάλληλη στιγμή να ζητήσετε. Το έχετε ζήσει και εσείς: Πόσο έτοιμοι είσαστε να προσέξετε και να προσπαθήσετε να οργανωθείτε σε μία εντολή όταν είσθε θυμωμένοι, ενθουσιασμένοι, τρομαγμένοι, αγχωμένοι, πιεσμένοι, νυσταγμένοι, κουρασμένοι; Πρώτιστο λοιπόν κομμάτι της προσοχής μας, θα πρέπει να είναι το να διαπιστώσουμε κατά πόσον το παιδί μας είναι ΕΤΟΙΜΟ να ακούσει αυτό που θα του πούμε!
Το δεύτερο στάδιο, είναι να γνωρίζουμε ότι αυτό που λέμε στο παιδί, έχει την ικανότητα να το ΚΑΤΑΝΟΗΣΕΙ! Πολλές φορές μιλάμε στα παιδιά με την γλώσσα των ενηλίκων. Πολλές φορές χρησιμοποιούμε λέξεις δύσκολες, ή από την άλλη εκτενείς προτάσεις χωρίς ευδιάκριτη την πληροφορία από τα δευτερεύοντα! Τα παιδιά δεν κατανοούν αυτά που κατανοούμε. Κατανοούν λιγότερα. Και διαφορετικά. Θέλουν πιο απλές λέξεις. Θέλουν πιο απλά νοήματα και πιο σπασμένα! Αλλιώς θα μεταβιβάσω το μήνυμα σε έναν πελάτη μου, αλλιώς σε έναν συνάδελφό μου, αλλιώς στο φίλο μου, αλλιώς στην γυναίκα μου, αλλιώς στο παιδί μου! Αλήθεια, θα θέλατε ο Παιδίατρος του παιδιού σας να σας μιλήσει για την δυσκολία του παιδιού σας χρησιμοποιώντας επιστημονικούς όρους σε μία γλώσσα τόσο μα τόσο δυσνόητη σε εσάς; Καλά μπορεί να τα λέει αλλά, τι λέει; Σημαντικότατο λοιπόν κομμάτι της προσοχής μας, θα πρέπει να δοθεί στο να είμαστε σίγουροι ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι κατανοητές για το παιδί μας και ο συνδυασμός τους σε προτάσεις επίσης κατανοητές από εκείνο.
Όσο και αν φαίνεται αυτό απλοϊκό, είναι τόσο μα τόσο σημαντικό και απαραίτητο όσο ο Μάρτης την Σαρακοστή! Δεν μπορεί ποτέ να λείπει! Αν δεν μπορείτε να διασφαλίσετε εάν και πότε και πώς το παιδί σας έχει καλή διέγερση, θα πρέπει να σας το πει ένας Εργοθεραπευτής. Συνήθως τα παιδιά με διάσπαση προσοχής, με δυσκολίες στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, με δυσπραξία και με διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος δυσκολεύονται πάρα πολύ να οργανώσουν τη διέγερσή τους. Αν δεν μπορείτε να διασφαλίσετε εάν και πότε και πώς το παιδί σας κατανοεί την ομιλία, θα πρέπει να σας το πει ένας Λογοθεραπευτής. Συνήθως τα παιδιά με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή, με βαρηκοΐα, με μαθησιακές δυσκολίες και με διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος δυσκολεύονται να κατανοήσουν πολύ επαρκώς την ομιλία.
Αφού εξασφαλίσουμε όλα τα παραπάνω, μπορούμε να δούμε κάποια παραδείγματα που θα έκαναν το μήνυμά μας να είναι ευκρινές στο παιδί μας και με μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας. Οι κοινωνικές Ιστορίες (Social Stories ®) είναι ένας πολύ καλός οδηγός για τη σκέψη μας.
Αρχικά, πριν χορηγήσετε την οδηγία, βεβαιωθείτε ότι το παιδί γνωρίζει την έννοια που ζητάτε, τον σκοπό της και τον τρόπο πραγματοποίησης της.
Ας δούμε κάποια απλά παραδείγματα δανεισμένα από τις σκέψεις του προηγούμενου μήνα:
«Μελετάω»! (για ένα παιδί που πηγαίνει στην Α΄ Δημοτικού)
-ΤΙ; «Μελέτη είναι όταν διαβάζω ή γράφω ή σκέφτομαι κάτι με σκοπό να το μάθω».
-ΓΙΑΤΙ; «Με αυτό τον τρόπο γίνομαι πιο έξυπνος, μπορώ να μιλάω, να γράφω και να σκέφτομαι καλύτερα. Το ίδιο κάνει και η μαμά μου και ο μπαμπάς μου και η αδερφή μου και είναι πολύ όμορφο». Επίσης «η δασκάλα μου και οι συμμαθητές μου θα διαπιστώσουν ότι αυτά που μου ζήτησε να γνωρίζω για την επόμενη ημέρα, απλά τα γνωρίζω και έτσι είναι όλοι χαρούμενοι!»
-ΠΩΣ; «Η δασκάλα μου μου έχει σημειώσει στα βιβλία μου και τα τετράδιά μου αυτά που έχω να μελετήσω. Μπορώ να αποφασίσω αν θα ξεκινήσω από το διάβασμα, από το γράψιμο ή από τη σκέψη».
-ΠΟΥ; «Μελετάω πάντα στο δωμάτιό μου, καθιστό στο Γραφείο μου»
-ΠΟΤΕ; «Μελετάω όταν μου το ζητήσει η μαμά. Αυτό γίνεται την ώρα …. (που συμφώνησα με τη μαμά). Και κρατάει περίπου ….. ώρα. Η μαμά θα με ενημερώσει 15 λεπτά πριν αρχίσει η μελέτη για να προετοιμαστώ».
-ΠΟΙΟΣ; «Επειδή είμαι ακόμα μικρός (παιδί Α΄ Δημοτικού), η μαμά θα με βοηθήσει να δω ποια πράγματα έχω να μελετήσω και θα με βοηθήσει να μελετήσω πιο εύκολα».
«Κάνω ησυχία»! (για ένα παιδί που είναι 4 χρόνων)
-ΤΙ; «Ησυχία υπάρχει όταν δεν υπάρχουν έντονοι θόρυβοι μέσα στο σπίτι. Θόρυβοι μπορεί να υπάρχουν απέξω (πχ να κορνάρει ένα αυτοκίνητο) αλλά μέσα στο σπίτι δεν παράγονται δυνατοί θόρυβοι. Θόρυβος μπορεί να παραχθεί με το να σπάσει κάτι, να φωνάξει κάποιος, να μιλάει με δυνατή ένταση φωνής, να βάλει την ένταση της τηλεόρασης ή της μουσικής δυνατά».
-ΓΙΑΤΙ; «Για να μπορέσει κάποιος στο σπίτι να ξεκουραστεί, να ηρεμήσει ή να συγκεντρωθεί σε αυτό που κάνει με προσοχή ή για να μπορέσουν κάποιοι στην γειτονιά να ξεκουραστούν και να ηρεμήσουν. Και οι γονείς μου κάνουν ησυχία όταν ξεκουράζομαι».
-ΠΩΣ; «Προσέχοντας να μην κάνω ενοχλητικούς ήχους. Προσέχω να μιλάω σε χαμηλό τόνο, να κάθομαι ήρεμα (όταν χοροπηδάω γίνεται φασαρία), να έχω την ένταση της τηλεόρασης ή της μουσικής χαμηλά. Μπορώ να κάνω πολλά όμορφα πράγματα κάνοντας ησυχία. Να παίξω με τα στρατιωτάκια μου ή τα αυτοκινητάκια μου, να διαβάσω, να δω τηλεόραση, να ζωγραφίσω, να κοιμηθώ. Οι γονείς μου μου έχουν δείξει πώς μπορούν να περνάνε καλά ενώ κάνουν ησυχία».
-ΠΟΥ; «Μπορώ να βρίσκομαι οπουδήποτε θέλω εκτός από το μέρος που ξεκουράζεται ή συγκεντρώνεται ο άλλος».
-ΠΟΤΕ; «Ο μπαμπάς και η μαμά θα με ενημερώσουν πότε να κάνω ησυχία και για πόση ώρα. Άλλωστε υπάρχουν αυτό που οι μεγάλοι λένε “ώρες κοινής ησυχίας”. Εκείνη την ώρα όλοι είναι καλό να κάνουν ησυχία».
-ΠΟΙΟΣ; «Την ώρα της ησυχίας όλοι θα προσπαθήσουμε στο σπίτι να κάνουμε αυτή την “ησυχία”».
Αλήθεια, πόσο απλό είναι να κάνεις μάθημα σε ένα παιδί; Απλά να μπορείς να τα δίνεις με κατανοητό τρόπο και να είσαι συνεπής σε αυτά που ζητάς. Από αυτό που κάνουμε μαθαίνουν τα παιδιά. Όταν ζητάμε αυτό που κάνουμε είναι ο καλύτερος δρόμος για να περιμένουμε κάτι από αυτά! Η Abigail Van Buren, Αμερικανίδα αρθρογράφος γράφει ότι «Αν θέλεις τα παιδιά σου να μεγαλώσουν σωστά, να τους αφιερώνεις το διπλάσιο χρόνο και να τους δίνεις τα μισά λεφτά».
Ας είμαστε σίγουροι ότι το παιδί μας «ήταν εκεί» την ώρα που του ζητήσαμε κάτι. Και ας είμαστε σίγουροι ότι το παιδί κατάλαβε τι ζητήσαμε. Και ας είμαστε σίγουροι ότι αυτό που ζητάμε το κάνουμε και εμείς! Ας μην ξεχάσουμε όμως και κάτι πολύ σοβαρό: Θα την δοκιμάσει το παιδί μας την δόμηση που του ζητάμε! Θα δοκιμάσει να μάθει «τι θα γινόταν αν το έκανε αλλιώς από όπως το ζητάμε!». Ένας μικρός εξερευνητής του κόσμου μας είναι. Και όσο πιο ξεκάθαρο είναι αυτό που ζητάμε, όσο πιο απλό και όσο πιο δίκαιο, τόσες περισσότερες οι πιθανότητές μας να μην δοκιμάσει το αντίθετο.
Ισότητα σημαίνει σεβασμός στην ύπαρξη του άλλου. Αυτή είναι και η βασική αρχή της σχέσης με το παιδί μας!
Στράτος
