Επιμέλεια : Αλεξάνδρου Στράτος. Κέντρο ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η μόνιμη ανησυχία και επωδός των γονέων: Να γίνει το παιδί μου «φυσιολογικό»! Τόσο αόριστο αλλά ταυτόχρονα και τόσο βασικό. Ας τροποποιήσουμε λίγο την ερώτηση: Λειτουργική ανεξαρτησία! Ας δούμε την πορεία της που θα ακολουθήσει αυτή η λειτουργική ανεξαρτησία και την εξέλιξή της από την πρώτη νηπιακή ηλικία μέχρι την μετ-εφηβεία στη ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
Μέχρι την ηλικία των 2 ετών η κοινότητα είναι μία μη οικεία έννοια για το παιδί. Υπάρχει ο ισχυρός εγωκεντρισμός. Από αυτή όμως την ηλικία προχωρά στην έννοια εγώ-εσύ και τοποθετείται στην κοινότητα. Τι δρόμο θα ακολουθήσει μέχρι την ενηλικίωση; Ας δούμε βασικά ορόσημα μέχρι να φτάσει έως την απόλυτη ανεξάρτητη διαβίωση στην κοινότητα όπως παρουσιάζεται στο VINELAND ADAPTIVE RESPONSES με πολύ απλό τρόπο:
(Πολλά παιδιά θα καταφέρουν αυτά που αναφέρονται στα ορόσημα πολύ νωρίτερα. Εδώ παρατίθενται οι ανώτερες ηλικίες που αναμένουμε να εμφανιστούν οι αντίστοιχες δεξιότητες)
Το παιδί από την ηλικία των 2 ετών αρχίζει και φροντίζει την ανεξάρτητη διαβίωσή του σε σχέση με την κοινότητα. Αρχικά λοιπόν το μικρό παιδί δείχνει πως κατανοεί την λειτουργία του τηλεφώνου (πχ προσποιείται ότι μιλάει στο τηλέφωνο) και πολύ σύντομα καταφέρνει να μιλάει στο τηλέφωνο με οικεία πρόσωπα.
Ωριμάζοντας χρησιμοποιεί τηλεόραση ή το DVD player ή το ραδιόφωνο χωρίς βοήθεια (πχ ανοίγει, βρίσκει κανάλι ή σταθμό), επιδεικνύει κατάλληλη συμπεριφορά όταν βρίσκεται σε αυτοκίνητο που κινείται (πχ φοράει ζώνη, δεν ενοχλεί τον οδηγό κλπ) και δείχνει πρώτη κατανόηση της χρήσης των χρημάτων («χρήματα είναι αυτό που χρειάζεσαι για να αγοράσεις πράγματα»), χρησιμοποιεί το πεζοδρόμιο (όπου είναι δυνατόν) όταν περπατάει ή χρησιμοποιεί τροχήλατα (σκειτ, ποδήλατο κλπ), δείχνει ότι κατανοεί την χρήση του ρολογιού (πχ «το ρολόι μας λέει τι ώρα είναι», «τι ώρα θα φύγουμε;») και ακολουθεί κανόνες της τάξης του σπιτιού (πχ δεν τρέχουμε στο σπίτι, δεν πηδάμε στα έπιπλα).
Στην ηλικία των 8 ετών πια χρησιμοποιεί απαραίτητες δεξιότητες για να παίξει παιχνίδια ή να αρχίσει προγράμματα με ανοιχτό το κομπιούτερ και μιλά στο τηλέφωνο που παίρνει.
Στην προεφηβεία και την πρώτη εφηβεία (11-15 ετών) κατανοεί το χρήμα (λεπτά, πεντάλεπτα, δεκάλεπτα, μισόευρο ονοματίζοντάς τα όταν του ζητηθεί και γνωρίζει την αξία τους). Κοιτάζει με ασφάλεια και από τις 2 μεριές του δρόμου όταν θέλει να τον διασχίσει. Δείχνει ότι κατανοεί το δικαίωμα της προσωπικής στιγμής για τον εαυτό του και τους άλλους (πχ στην τουαλέτα ή ενώ αλλάζουν ρούχα). Δείχνει να γνωρίζει τι αριθμό να καλέσει για κάτι επείγον όταν ρωτηθεί, λέει την ώρα χρησιμοποιώντας ψηφιακό ρολόι τοίχου ή χειρός και διακρίνει μεταξύ διαφορετικών λογαριασμών (1ευρώ, 5 ευρώ κλπ) σε συζήτηση. Υπακούει απόλυτα στα σήματα κυκλοφορίας και τα φανάρια, δείχνει την κατάλληλη ή άλλες ημερομηνίες σε ημερολόγιο όταν του ζητηθεί και δείχνει ότι κατανοεί ότι κάποια πράγματα κοστίζουν περισσότερο από άλλα (πχ λέει «έχω αρκετά χρήματα να αγοράσω τσίχλα αλλά όχι σοκολάτα» ή «ποιο μολύβι είναι πιο φτηνό;»)
Στην όψιμη εφηβεία θα πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζει και να προσανατολίζεται στην ώρα σε αναλογικό ρολόι, τηλεφωνεί από σταθερό, κινητό ή καρτοτηλέφωνο, παραγγέλνει πλήρες γεύμα σε φαστ-φουντ (ταχυφαγείο), μεταφέρει ή φυλάσσει χρήματα ασφαλώς (πχ σε πορτοφόλι, τσάντα κλπ). Ενημερώνεται πλήρως από τηλεοπτικά προγράμματα (πχ δελτίο καιρού, ειδήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, αθλητικά), κατανοεί τις διαφορές σε είδη κατανάλωσης (το ένα προϊόν με το άλλο) και αξιολογεί την ποιότητα και την αξία όταν διαλέγει κάτι να ψωνίσει. Έχει δεξιότητες χειρισμού πολύπλοκων δράσεων στο κομπιούτερ (πχ χρήση προγράμματος word, πρόσβαση στο Internet, εγκατάσταση λογισμικού). Υπακούει στα χρονικά όρια των διαλειμμάτων (πχ διάλειμμα για φαγητό, καφέ κλπ) και ταξιδεύει τουλάχιστον 7 -15 χιλιόμετρα σε γνωστά μέρη (ποδήλατο, μέσα μαζικής μεταφοράς). Αναγνωρίζει ότι έχει το δικαίωμα να διαμαρτύρεται ή να αναφέρει με θεμιτό τρόπο προβλήματα όταν έχει παράπονα από μία υπηρεσία ή κατάσταση. Ενημερώνει το σχολείο (ή τον προϊστάμενο στην εργασία) όταν θα αργήσει ή θα λείψει. Κάνει οικονομία ή ελέγχει τον λογαριασμό του υπεύθυνα (πχ κρατά κάποια χρήματα σε λογαριασμό, διατηρεί ισορροπημένη κίνηση εξόδων κλπ).
Στην ηλικία πια των 18 ετών θα πρέπει να είναι ανεξάρτητος πλήρως. Ταξιδεύει τουλάχιστον 7 -15 χιλιόμετρα σε μη γνωστά μέρη (ποδήλατο, μέσα μαζικής μεταφοράς, ή οδηγώντας), κερδίζει χρήματα από ημιαπασχόληση (το λιγότερο 10 ώρες την εβδομάδα) εργαζόμενος συνεπώς για 1 έτος, προσπαθεί να βελτιώσει την εργασιακή του επίδοση όταν λάβει κριτική από τον προϊστάμενο του, διαχειρίζεται τα χρήματά του (πχ πληρώνει τις περισσότερες ή όλες τις υποχρεώσεις του, ψωνίζει κλπ) και κάνει οικονομικό προϋπολογισμό για τα μηνιαία έξοδα (πχ ενοίκιο, λογαριασμοί κλπ) ενώ τέλος μπορεί να κάνει αίτηση και χρησιμοποιεί πιστωτική κάρτα υπεύθυνα (πχ δεν ξεπερνά το πιστωτικό όριο, πληρώνει στην ώρα του κλπ).
