Χριστούγεννα: Όνειρο ή Εφιάλτης;

ΤΣΑΚΙΡΗ ΜΑΡΘΑ. ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ SIT ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Οι περισσότερες οικογένειες περιμένουν με χαρά τα Χριστούγεννα, όμως οι οικογένειες στις οποίες υπάρχει κάποιο παιδάκι με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (Δ.Α.Φ.) έχουν ανάμεικτα συναισθήματα. Οι διακοπές είναι μία χρονική περίοδος κατά την οποία το παιδί σας, το οποίο ευδοκιμεί μέσα από τις ρουτίνες και την επανάληψη, βρίσκεται εκτός της ασφαλούς του ζώνης. Του ζητείται να επισκεφθεί μη οικείους χώρους, να δοκιμάσει καινούρια πράγματα, να βρεθεί με πολλούς ανθρώπους (κάποιοι από τους οποίους είναι άγνωστοι), να φάει διαφορετικά φαγητά και να…απολαύσει τα αξιοθέτα και τις μυρωδιές της εποχής!

Όλα τα παραπάνω είναι καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν άγχος, δυσφορία και αποδιοργάνωση στα παιδιά με Δ.Α.Φ. Παρακάτω θα διαβάσετε στρατηγικές με τις οποίες μπορείτε να κάνετε τα Χριστούγεννα μια πιο ευχάριστη εμπειρία για όλη σας την οικογένεια.

Προετοιμασία| Ένα παιδί με αυτισμό μπορεί να βρει δύσκολη οποιαδήποτε αλλαγή. Θα μπορούσατε να:

ξεκαθαρίσετε οποιαδήποτε αλλαγή στην καθημερινή ρουτίνα και να το προειδοποιήσετε. Ακόμη και η παραμικρή αλλαγή μπορεί να αναστατώσει το παιδί αν δε γνωρίζει ότι πρόκειται να συμβεί.
χρησιμοποιήσετε ένα ημερολόγιο τοίχου ή ένα οπτικό χρονολόγιο για να το προετοιμάσετε για τα Χριστούγεννα, για σημαντικά γεγονότα, για να τονίσετε ποιές μέρες έχει σχολείο και ποιές θα βρίσκεται σε διακοπές, πότε θα έχετε επισκέψεις στο σπίτι κτλ.
μιλήσετε για τα Χριστούγεννα, τι αυτά συμβολίζουν και τι σημαίνουν για τη δική σας οικογένεια.
φτιάξετε ένα άλμπουμ με φωτογραφίες και εικόνες από πράγματα που γίνονται τα Χριστούγεννα π.χ. χριστουγεννιάτικα δέντρα, στολίδια, φαγητά, τα κάλαντα, τον Άγιο Βασίλη κτλ. με τη βοήθεια του παιδιού σας.
διαβάσετε χριστουγεννιάτικες ιστορίες ή παραμύθια, να δείτε οικογενειακές και παιδικές χριστουγεννιάτικες ταινίες κτλ.
φτιάξετε μία λίστα με όλους τους ανθρώπους που θα δει στις οικογενειακές συγκεντρώσεις και προετοιμάστε το για τους χαιρετισμούς π.χ. η γιαγιά και ο παππούς μπορεί να σε παρούν αγκαλιά.

ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ: για τα περισσότερα παιδιά με Δ.Α.Φ. καμία έκπληξη δεν είναι καλή έκπληξη. Προετοιμάστε τα όσο περισσότερο μπορείτε, ακόμη και για την παραμικρή λεπτομέρεια.

Στολισμός και Διακόσμηση| Η επιστροφή του παιδιού σε ένα σπίτι όπου φωτεινά λαμπάκια αναβοσβήνουν μπορεί να του προκαλέσει αναστάτωση. Θα μπορούσατε να:

εμπλέξετε το παιδί στις αλλαγές του σπιτιού, π.χ. να πάτε μαζί να αγοράσετε στολίδια, να διαλέξει αυτά που του αρέσουν, να σας δει να τα κρεμάτε ή να σας βοηθήσει κρεμώντας και εκείνο.
διακοσμήσετε το σπίτι σταδιακά, π.χ. θα μπορούσατε να τοποθετήσετε το χριστουγεννιάτικο δέντρο στη θέση του και να το στολίσετε την επόμενη μέρα και αργότερα να στολίσετε το υπόλοιπο σπίτι, δίνοντας χρόνο στο παιδί σας να προσαρμοστεί στις αλλαγές.
κρατήσετε αντικείμενα που μπορεί να το υπερδιεγείρουν μάκρια από τα δωμάτια κοινής χρήσης, π.χ. τα λαμπάκια μπορούν να τοποθετηθούν στα υπνοδωμάτια αντί στο σαλόνι.
αποφύγετε τα αισθητηριακά ζητήματα αποφεύγοντας τα μπαλόνια και γενικά τα αντικείμενα που «σκάνε».

Δώρα| Τα πολλά δώρα μπορεί να είναι αφόρητα για το παιδί σας. Θα μπορούσατε να:

βάλετε ένα όριο στον αριθμό των δώρων, π.χ. ένα από τους γονείς, ένα από τους νονούς και ένα από τον παππού και τη γιαγιά- άλλα μέλη της οικογένειας θα μπορούσαν αντί για δώρο να δώσουν κάποια χρήματα.
παρουσιάστε τα δώρα ένα ένα, αντί για όλα μαζί.
τοποθετήστε ένα δώρο δίπλα σε κάποιο αγαπημένο αντικείμενο (π.χ. ένα καινούριο παιχνίδι δίπλα σε ένα αγαπημένο παιχνίδι).
αφήστε τα δώρα χωρίς περιτύλιγμα εκτός και αν του αρέσει να τα ξετυλίγει.

Υποστήριξη| Σίγουρα αν υπάρχουν και άλλα παιδιά, μεγαλύτερα ή μικρότερα, θα δυσκολευτείτε να κάνετε πράξη όλα τα παραπάνω μόνοι σας. Θα μπορούσατε να:

έχετε υποστήριξη από συγγενείς και φίλους, π.χ. ο παππούς ή η γιαγιά θα μπορούσε να προσέχει το παιδί σας ενώ παίζει με το αγαπημένο του παιχνίδι, ενώ παράλληλα εσείς βοηθάτε το άλλο σας παιδί να στολίσει.
πάτε για ψώνια μαζί με το νονό ή τη νονά ή κάποιον άλλο φίλο.

Επισκέψεις και Εξωτερικοί Χώροι| Τα Χριστούγεννα είναι μια γιορτή κοινωνικοποίησης και κοινωνικής συνδιαλλαγής. Θα χρειαστεί να επισκεφτείτε διάφορους χώρους, όπως εμπορικά κέντρα, καταστήματα, φιλικά ή συγγενικά σπίτια κτλ. Θα μπορούσατε να:

επισκεφτείτε την εκκλησία σε ώρες που δεν πηγαίνει τόσος κόσμος, για να αποφύγετε την έκθεση σε μεγάλο πλήθος, τη φασαρία, τις μυρωδιές κτλ. Καθίστε στις πίσω σειρές (όχι στη μέση) ώστε να μπορείτε να φύγετε εύκολα έξω αν δείτε ότι δεν αντέχουν.
ντύσετε το παιδί με άνετα ρούχα ώστε να αποφύγετε έναν επιπλέον παράγοντα υπερδιέγερσης.
έχετε μαζί σας μία τσάντα εκτάκτου ανάγκης όπου θα περιέχει τα αγαπημένα χαλαρωτικά αντικείμενα του παιδιού σας. Μπορεί για παράδειγμα να περιλαμβάνει ένα μπαλάκι αντί-stress, κάποια φορητή παιχνιδομηχανή ή το tablet του (πλήρως φορτισμένα), τα ακουστικά του ώστε αν χρειαστεί να μπλοκάρει τους ήχους και τη φασαρία με την αγαπημένη του μουσική κτλ.
έχετε μαζί σας το αγαπημένο του φαγητό ή σνακ. Καθώς τα χριστουγεννιάτικα γλυκά και οι λιχουδιές είναι ιδανικές για εμάς, πολλά παιδιά με Δ.Α.Φ. δεν απολαμβάνουν τις διαφορετικές γεύσεις, υφές και μυρωδιές. Αν για παράδειγμα οι κοτομπουκιές είναι το φαγητό που αρέσει περισσότερο στο παιδί σας, καλό θα είναι να έχετε μαζί σας σε κάποιο οικογενειακό τραπέζι ή σε κάποια έξοδο σας.
εντοπίσετε ένα μέρος ήσυχο (εντός ή εκτός ενός σπιτιού, ή ενός καταστήματος), όπου μπορεί να χρησιμοποιήσει το παιδί σας για να αναδιοργανωθεί και να ηρεμήσει αν και εφ’ όσον χρειαστεί. Σε περίπτωση που βρίσκεστε εκτός κάποιου σπιτιού μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και το αυτοκίνητο σας.
σχεδιάσετε ένα «σχέδιο απόδρασης» με τον/ την σύζυγο σας. Γνωρίζετε το παιδί σας και ξέρετε πόσο χρονικό διάστημα αντέχει. Προσπαθήστε να φύγετε από όπου είστε πριν ξεκινήσει κάποια κατάρρευση (melt down).
πάτε με δύο αυτοκίνητα οπουδήποτε χρειαστεί να πάτε σαν οικογένεια. Με αυτόν τον τρόπο ο ένα γονιός μπορεί να φύγει νωρίς με το παιδί που δεν αντέχει και ο άλλος να μείνει πίσω με το άλλο παιδί.
χρησιμοποιήσετε κάποιο χρονόμετρο ή ρολόι για να είναι ενήμερο το παιδί για το χρόνο παραμονής σας σε κάποιο χώρο. ΠΡΟΣΟΧΗ: μην ξεπεράσετε το συμφωνημένο χρόνο καθώς μπορεί εύκολα να προκληθεί μία έκρηξη θυμού.

Κοινωνικές Ιστορίες| Με τη βοήθεια της θεραπευτικής ομάδας του παιδιού σας μπορείτε να γράψετε κοινωνικές ιστορίες για να προετοιμάσετε καταστάσεις που μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπίσετε. Μερικές ιδέες που μπορούν να συμπεριληφθούν είναι:

τα ρούχα που φοράμε ή δε φοράμε τα Χριστούγεννα.
τα μέρη που μπορεί ή πρέπει να επισκεφτείτε.
τα δώρα που μπορεί να λάβει, π.χ. «κάποιες φορές παίρνουμε δώρα που μας αρέσουν, κάποιες φορές παίρνουμε δώρα που δε μας αρέσουν» κτλ.
τι μπορεί να κάνει αν νιώσει άσχημα.
οι λέξεις που μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιήσει σε διάφορες περιστάσεις, π.χ. «ευχαριστώ», «παρακαλώ», «αντίο» κτλ.
φωτογραφίες: του χώρου που θα επισκεφτεί (εξωτερικές), του εσωτερικού του χώρου που θα επισκεφτεί και του πως θα είναι στολισμένος, των πραγμάτων και των δραστηριοτήτων που θα κάνει εκεί, των ανθρώπων που μπορεί να είναι στο χώρο που θα επισκεφτεί και του χώρου όπου θα μπορεί να πάει για να ηρεμήσει αν χρειαστεί.

Καλό θα ήταν αντίστοιχες διαδικασίες να ακολουθήσετε και μετά το τέλος των γιορτών, ώστε να σηματοδοτήσετε το τέλος των διακοπών, να προετοιμάσετε το παιδί σας για την επιστροφή στο σχολείο και σε άλλες ρουτίνες της καθημερινότητας, για το ξεστόλισμα κτλ.

Πηγές: • http://www.autism.org.uk/living-with-autism/at-home/christmas.aspx