ΣΥΣΤΗΜΑ: ΑΙΘΟΥΣΑΙΟ

ΑΙΘΟΥΣΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΤΡΑΤΟΣ.ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Το αιθουσαίο σύστημα περιλαμβάνει τους αισθητηριακούς υποδοχείς του εσωτερικού αυτιού, τα προσληπτικά συστήματα του εγκεφαλικού στελέχους και της παρεγκεφαλίδας και την επίδραση αυτών των συστημάτων μέσα στον εγκέφαλο (Ayres 1979). Το αιθουσαίο σύστημα ρυθμίζεται από τα συστήματα του έσω ου και μας βοηθά να κινούμαστε στον χώρο. Το σύστημα προωθεί πληροφορίες για την ταχύτητα και κατεύθυνση των κινήσεων του κεφαλιού και τις αντιδράσεις στην βαρύτητα. Είναι υπεύθυνο για το να επιτρέπει στο άτομο να γνωρίζει την θέση, κίνηση, ταχύτητα και διεύθυνση της κίνησης. Περιλαμβάνει τον μυϊκό τόνο, κρατά το κεφάλι όρθιο ενάντια στη βαρύτητα και συντονίζει την κίνηση των ματιών, κεφαλιού, λαιμού και σώματος (Anderson & Emmons 1996, Reisman & Hanschu 1992, SII 1986).

Άτομα με υποδραστική ή υποαντιδραστική αιθουσαία προώθηση έχουν φτωχές στατικές και ανώριμα κινητικά πρότυπα. Η τυπική θέση του ατόμου με αιθουσαίες δυσκολίες (φτωχό τόνο εκτατικών μυών) είναι το συρτό περπάτημα και καμπούριασμα με το κεφάλι κάτω και το στομάχι να προέχει (Reisman &Hanschu, Oetter).

«Το αιθουσαίο σύστημα επίσης βοηθά στην ισορροπημένη διατήρηση του επίπεδου διέγερσης του νευρικού συστήματος. Ένα άτομο με δυσκολίες στο αιθουσαίο σύστημα μπορεί συχνά να είναι υπερ – κινητικά και αποσυντονισμένα». Ζητούν να διεγείρουν το αιθουσαίο σύστημα τους με κατρακυλίσματα, περιστροφές, αιωρήσεις, ασκήσεις ταχύτητας, τρέξιμο σε διάφορες διευθύνσεις κλπ. Άτομα με αμυντικότητα στο αιθουσαίο σύστημα συχνά αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια με το να κάθονται στο πάτωμα από ότι στην καρέκλα (Reisman & Hanchu 1992).

Δραστηριότητες που βοηθούν την ανάπτυξη υγιούς αιθουσαίου συστήματος είναι το καβάλημα σε ρολά, άλογα κλπ, το ποδήλατο, η γυμναστική, οι πολεμικές τέχνες, το καγιάκ, η ορειβασία και ο χορός (Willbarger & Willbarger 1993).

Ένα άτομο με υπερευαίσθητο αιθουσαίο σύστημα αποφεύγει και ενοχλείται να κινείται, αποφύγει τα αδρά παιχνίδια στο σπίτι και συχνά αισθάνεται αδύναμο και άρρωστο στην πρόκληση για κινητοποίηση. Εξαιτίας του φόβου της κίνησης, το άτομο μπορεί να εξαντληθεί μετά από δραστηριότητες που απαιτούν κίνηση, έχει φτωχές βασικές κινήσεις ή αποφεύγει μη γνώριμα εργαλεία και όργανα στην Παιδική χαρά. Αυτό το άτομο μπορεί να προστατευμένο χώρο («womb») για να αποφύγει την κίνηση. Μπορεί να στηρίζει συχνά το κεφάλι με το χέρι του κάνοντας την εργασία του και ακόμη και εάν προσπαθήσει να το σταματήσει, συνήθως θα το ξαναξεκινήσει λίγο αργότερα. Ενώ μπορεί στιγμιαία να κρατήσει το κορμί του όρθιο, δεν μπορεί να διατηρήσει τη θέση αυτή για πάνω από 1 ή 2 λεπτά. Το βρέφος πιθανά να μην θέλει τα γρήγορα παιχνίδια στον αέρα ή να ενοχλείται όταν το νανουρίζουμε με αγκαλιές και να κλαίει.

Ένα άτομο με δυσλειτουργίες στο αιθουσαίο του σύστημα είναι αδύναμο αισθάνεται ανασφάλεια στην βαρύτητα και την στάση σώματος. Μοιάζει σαν να «ταξιδεύει στον αέρα» (Anderson & Emmons 1996, Reisman & Hanchu 1992, Willbarger & Willbarger 1994). Όταν ένα παιδί με αιθουσαία δυσκολία ανέβει στο ποδήλατό του, μπορεί να προσλάβει τον κραδασμό του μικρότερου χαλικιού στον δρόμο σαν μεγάλο βράχο και σίγουρα θα ζαλιστεί και θα κινδυνέψει να πέσει. Το βρέφος μπορεί να κλάψει σε κάθε μικρό εμπόδιο που θα συναντήσει το καρότσι και να γίνει ανήσυχο.

Ένα άλλο σημάδι αιθουσαίων δυσκολιών είναι και οι δυσκολίες του αμφίπλευρου συντονισμού (Reisman & Hanchu 1992). Το παιδί μπορεί να δυσκολεύονται με αθλήματα όπως το μπάσκετ όπου χρειάζεται να εναλλάσσει γρήγορα τα χέρια του. Και όσο και αν το θέλει, δεν μπορεί να παίξει πιάνο με τα 2 του χέρια. Επίσης υπάρχει αδεξιότητα στον χορό, σε ποδόσφαιρο, στο ντύσιμο κλπ.

Σε αντίθεση, το παιδί που βρίσκεται σε συνεχή κίνηση, πρέπει να υποψιαστούμε ότι έχει υπο-ευαίσθητο αιθουσαίο σύστημα. Το παιδί μπορεί να αναζητά τις περιστροφές και τα κουτρουβαλήματα χωρίς να ζαλίζεται ποτέ. Όταν ανέβει στο ποδήλατό του, μπορεί να θέλει να οδηγεί σε ανώμαλους δρόμους με χαλίκια και λακκούβες. Το βρέφος μπορεί να κλαίει συνεχώς μέχρι να το πάρουν και να το σηκώσουν ή να το ταρακουνούν.

Όταν μελετούμε το παιδί με αυτισμό κατά την κίνησή του, πρέπει να κοιτάζουμε πάντα το είδος της κίνησης που χρησιμοποιεί για να πετύχει θετική αυτό-διέγερση. Είναι η κίνηση ρυθμική και αργή ή μη ρυθμική και γρήγορη (αρχίζει και σταματά); Κατά την διάρκεια της κίνησης, κινείται το κεφάλι επάνω και κάτω (π.χ. πηδήγματα), από πλευρά σε πλευρά (π.χ. λικνίσματα) ή σε περιστροφή (πχ περιστροφές); Η κίνηση ή η δράση (πχ κατεβαίνει τις σκάλες) μειώνει ή αυξάνει την διέγερση; Στα τελευταία μέρη του άρθρου αναφέρονται οι ποιότητες του αιθουσαίου συστήματος και του ερεθισμού του και οι συνήθεις επιδράσεις τους στην διέγερση.

Επειδή το αιθουσαίο σύστημα είναι υπερβολικά ευαίσθητο, οι αλλαγές του επιπέδου διέγερσης μπορεί να είναι εμφανείς και 2 ώρες μετά τον ερεθισμό. Αυτή η καθυστερημένη αντίδραση πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν όταν προωθούμε οποιοδήποτε αιθουσαίο ερεθισμό. Ο Εργοθεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει κούνιες – πολλές έχουν σχεδιαστεί ειδικά για αισθητικοκινητικά ερεθίσματα – αλλά αυτό απαιτεί υψηλή και συνεχή εποπτεία από εκπαιδευμένο για την διάγνωση συμπτωμάτων από το αυτόνομο νευρικό σύστημα που σχετίζονται με την υπερ – διέγερση.

Μέσα στην Τάξη, αλλάζοντας τον περιβαλλοντικό τύπο σε πιο ανεξάρτητη θέση («kid power» τύπο) είναι ένας θαυμάσιος τρόπος να ενσωματώσουμε την κίνηση στην λειτουργικότητα της Τάξης.

Ο μαθητής μπορεί να εκπαιδευτεί σε δραστηριότητες αρίθμησης ενώ πηδάει σε ένα τραμπολίνο. Μπορεί να καθίσει ή να ξαπλώσει σε μια θεραπευτική μπάλα ή ρολό και να ασχοληθεί με χειρισμούς ή να βάψει. Κινούμενος ή χρησιμοποιώντας γκλίτερς κατά την διάρκεια της ανάγνωσης μπορεί να ηρεμήσει την υπερ – ευαισθησία του αρκετά ώστε να μπορεί να προσέξει στο διάβασμα. Τα καθίσματα με αέρα ή τα μαξιλαράκια κατά την ώρα του κύκλου μπορούν να προωθήσουν αρκετό αιθουσαίο ερεθισμό για να κρατήσουν κατάλληλο το επίπεδο διέγερσης. Ένα διάλειμμα στην παιδική χαρά είναι πάντοτε ευχάριστο. Πολλές τάξεις αυτιστικών παιδιών βελτιώνονται με το να έχουν 2-3 τέτοιες ευκαιρίες κάθε ημέρα.

ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΙΘΟΥΣΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Πιθανές δυσλειτουργίες στην αιθουσαία λειτουργία μπορεί να περιλαμβάνουν τα κάτωθι:

·Γίνεται νευρικό και ανήσυχο όταν τα πόδια του αφήνουν το έδαφος;
·Δεν του αρέσουν δραστηριότητες όπου το κεφάλι είναι ανάποδα (πχ τούμπες κλπ);
·Αποφεύγει τα εξαρτήματα της παιδικής χαράς ή τα κινούμενα παιχνίδια (πχ κούνιες, μύλος κλπ);
·Δεν του αρέσει να βρίσκεται σε αυτοκίνητο που κινείται;
·Κρατά το κεφάλι όρθιο ακόμα και όταν σκύβει ή γέρνει (πχ διατηρεί μία άκαμπτη στάση/θέση κατά την δραστηριότητα);
·Αποπροσανατολίζεται μετά από σκύψιμο κάτω από βαρέλι ή τραπέζι (πχ αποτυγχάνει ή συγχύζεται);
·Αναζητά όλα τα είδη της κίνησης και αυτό δυσκολεύει τις καθημερινές δραστηριότητές του (πχ δεν μπορεί να καθίσει ήσυχα, κινείται διαρκώς);
·Αποζητά συνεχώς όλα τα είδη κινητικών δραστηριοτήτων (πχ να περιστρέφεται από ενήλικα, εξαρτήματα παιδικής χαράς, κινούμενα παιχνίδια);
·Στριφογυρίζει συχνά το κορμί του (πχ του αρέσει η αίσθηση της «ζαλάδας»);
·Λικνίζεται ασυναίσθητα (πχ ενώ βλέπει τηλεόραση);
·Λικνίζεται στην καρέκλα, γραφείο ή το πάτωμα;
·Δείχνει επιρρεπής σε ατυχήματα;
·Διστάζει να ανέβει ή κατέβει σκαλοπάτια ή κράσπεδο (πχ προσέχει,σταματά πριν κάνει την κίνηση);
·Φοβάται τις πτώσεις ή τα ύψη;
·Αποφεύγει σκαρφαλώματα/πηδήγματα ή αποφεύγει ανώμαλο/ανισόπεδο έδαφος;
·Κρατιέται από τοίχο ή κάγκελα (πχ προσκολλάται);
·Κάνει πάρα πολλά επικίνδυνα πράγματα (πχ σκαρφαλώνει ψηλά σε ένα δέντρο ή πηδά από πολύ ψηλά έπιπλα);
·Κάνει κινήσεις ή επικίνδυνα σκαρφαλώματα κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού που δεν προσδίδουν ασφάλεια;
·Γυρίζει όλο το κορμί για να σας κοιτάξει;
·Ψάχνει ευκαιρίες να πέσει χωρίς εξασφάλιση της ατομικής του ασφάλειας;
·Δείχνει να του αρέσει να πέφτει;