Η ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΜΑΘΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΤΡΑΤΟΣ. ΚΕΝΤΡΟ «ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ»
Ένας από τους πρώτους παράγοντες που εντοπίζονται ως δυσκολία σε ένα παιδί από το Προνήπιο ακόμη είναι το κατά πόσο μπορεί να ζωγραφίσει με άνεση και ακρίβεια ή να γράψει.
Έτσι στην ηλικία των 3 ετών θα πρέπει το παιδί να μπορεί να αντιγράψει με ακρίβεια σταυρό και κύκλο, στα 4 να κρατά σωστά το μολύβι, να αντιγράφει τετράγωνο και να βάφει σωστά μέσα σε πλαίσιο χωρίς να βγαίνει έξω, στα 5 τρίγωνο, ανθρωπάκι και καμπύλες και στα 6 να μπορεί να αντιγράψει όλα τα κεφαλαία γράμματα του αλφαβήτου και να ξέρει να γράφει το όνομά του σε σειρά τετραδίου.
Από πολύ νωρίς λοιπόν μπορεί να διαγνώσει η Νηπιαγωγός και αργότερα στην Α΄Δημοτικού ο Δάσκαλος του Σχολείου τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει ένας μαθητής στην προγραφή και την γραφή. Δυσκολίες που στις περισσότερες περιπτώσεις, σχετίζονται ή θα σχετιστούν με μαθησιακή δυσκολία, αφού το γράψιμο αποτελεί την απόδειξη των γνώσεων του παιδιού.
Το γράψιμο λοιπόν, είναι από τις σημαντικότερες δεξιότητες του ανθρώπου που σχετίζεται με την ολοκλήρωση όλων των κινητικών και αισθητικών δεξιοτήτων του. Το πώς γράφει ένα παιδί δηλαδή, δείχνει σε μεγάλο βαθμό την μελλοντική γνωστική εικόνα που θα έχει αυτό το παιδί. Αρκεί να αναφέρουμε τους παράγοντες που επηρεάζουν την σωστή γραφή για να καταλάβουμε την σπουδαιότητα και πολυπλοκότητα αυτής της δεξιότητας:
-Λεπτή κίνηση,
-αδρή κίνηση,
-στάση σώματος,
-μυϊκός τόνος,
-σύλληψη μολυβιού,
-σταθερότητα συμπεριφοράς,
-συγκέντρωση προσοχής,
-οπτικοκινητικός συντονισμός,
-σταθερότητα και αναγνώριση φορμών,
-εκτίμηση χώρου,
-έλεγχος γραμμής,
-διαχωρισμός εικόνας-φόντου,
-οπτικό κλείσιμο,
-προσανατολισμός στον χώρο,
-κατανόηση μεγεθών,
-συμμετρία,
-κατευθυντικότητα,
-λεπτομερής κινητικός έλεγχος,
-πυκνότητα,
-ρυθμός,
-συχνότητα,
-συνέχεια,
-ολική αντίληψη.
Η λεγόμενη λοιπόν «δυσγραφία», η δυσκολία δηλαδή της γραφής, εμφανίζεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους:
-Μεγάλα γράμματα,
-δυσκολία ακολουθίας των γραμμών του τετραδίου,
-αντιστροφές γραμμάτων,
-φτωχό επίπεδο ζωγραφικής,
-δυσκολία συντονισμού κινήσεων-αδεξιότητα,
-κακή στάση σώματος κατά την γραφή (σκύψιμο),
-κακή ποιότητα γραμμάτων κλπ.
Η δυσγραφία είναι μία δυσκολία που επηρεάζει άμεσα το παιδί σε όλη την μαθησιακή του εικόνα, το απογοητεύει όσον αφορά την παραγωγή αυτών που γνωρίζει, το κουράζει και κάνει γενικά όλη την μαθησιακή διαδικασία επώδυνη και βαρετή.
Για τον λόγο αυτό η ποιότητα της γραφής είναι ένα σημείο όπου δίνουν πολύ μεγάλη σημασία εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου -και τα τελευταία χρόνια και στην χώρα μας – στην αξιολόγηση του παιδιού σχετικά με το εάν είναι έτοιμο να ενταχθεί στην Α΄ Δημοτικού.
Έτσι, υπάρχουν Εργοθεραπευτές όπου αξιολογούν το επίπεδο γραφικής απόδοσης του παιδιού και κρίνουν εάν αυτό θα το δυσκολέψει αργότερα στο Σχολείο και την μαθησιακή του απόδοση. Η αντιμετώπιση λοιπόν της δυσγραφίας γίνεται από τον Εργοθεραπευτή.
Με εξειδικευμένα τεστ όπως το Visual Motor Integration Test(VMI), το DTVP-2, το γραφοκινητικό μέρος του Miller (MAP), το τεστ οπτικοκινητικού συντονισμού και λεπτής κινητικότητας του Bruiniks Oseretsky Test of Motor Proficiency, το τεστ οπτικοκινητικού συντονισμού του Lowenstein O.T. Cognitive Assessment, το DTVP, το Write from the start κλπ, αξιολογείται η ικανότητα του παιδιού σε όλους τους παραπάνω τομείς που αναφέρθηκαν και οργανώνεται το εξατομικευμένο πρόγραμμα της εκπαίδευσης στην γραφή.
Οι καλύτερες ηλικίες για να γίνει αυτό βρίσκονται μεταξύ των 4 ετών (εδώ παίζει σημαντικό ρόλο η διάγνωση των δυσκολιών από την Νηπιαγωγό) και φτάνει μέχρι και την Γ΄ Δημοτικού.
Μετά από την ηλικία των 8-9 ετών, συνήθως είναι δύσκολη η ουσιαστική διόρθωση της δυσγραφίας και μιλάμε απλά για βελτίωση της.
Το πρόγραμμα αντιμετώπισης της δυσγραφίας γίνεται μέσα από εξειδικευμένες ασκήσεις και προχωρούν φυσικά στην παροχή οδηγιών για την συνέχιση του προγράμματος στο σπίτι και το Νηπιαγωγείο ή Σχολείο αντίστοιχα. Η διάρκεια του προγράμματος ποικίλλει ανάλογα με τις δυσκολίες του παιδιού, από 4 μήνες το ελάχιστο σε παιδί με ήπιες δυσκολίες, έως 2 χρόνια το ανώτερο σε παιδιά με πολύ σοβαρές δυσκολίες.
Διάφορες έρευνες (Jennings 1981,Addy 1993, Cermak 1993) έδειξαν την μεγάλη αλληλεπίδραση που υπήρξε ανάμεσα στην βελτίωση στην γραφή και την μαθησιακή απόδοση παιδιών που αντιμετώπιζαν μαθησιακές δυσκολίες με πρωτογενή ή δευτερογενή δυσγραφία. Αυτές οι έρευνες είναι από μόνες ους αρκετές για να κατανοήσουμε την σπουδαιότητα της πρώιμης αντιμετώπισης των δυσκολιών της γραφής, μίας τόσο σημαντικής δεξιότητας του ανθρώπου για όλη την εξέλιξή του.
