ΜΥΘΟΣ: «ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΕΠ-Υ ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ Η ΚΑΚΗ ΓΟΝΕΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ»
Γεγονός:
Η ΔΕΠ-Υ είναι μια φυσική διαταραχή. Προκαλείται από τον διαφορετικό τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος των παιδιών με ΔΕΠ-Υ και συγκεκριμένα σε μία δυσκολία της λειτουργίας νευροδιαβιβαστών – χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται μπορούν από τον εγκέφαλο για να ελέγξει τη συμπεριφορά-. Οι Goodman & Stevenson, 1989 απέδειξαν με έρευνές τους την οργανικότητα του συνδρόμου.
Η μη επίγνωση όμως από το οικογενειακό περιβάλλον των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί με σύνδρομο ΔΕΠ-Υ (συχνό λάθος είναι ότι θεωρούν το παιδί απείθαρχο), το οικογενειακό άγχος, οι οικογενειακές συγκρούσεις, οι αυστηρές απαιτήσεις και οι τσακωμοί, σίγουρα θα επιδεινώσουν την διαταραχή και θα φέρουν στο παιδί σοβαρότατες δευτερογενείς δυσκολίες κύρια με την μορφή αντιθετικών συμπεριφορών. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το σύνδρομο ΔΕΠ-Υ προκαλείται από την κακή γονεική συμπεριφορά.
ΜΥΘΟΣ: «ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΕΠ-Υ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΠΛΑ ΚΑΚΟΜΑΘΗΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ Ή ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΑΠΛΑ ΒΑΡΙΟΥΝΤΑΙ»
Γεγονός:
Τα συντριπτικά στοιχεία των ερευνών των τελευταίων 95 χρόνων, αποδεικνύουν ότι η ΔΕΠ-Υ είναι μια πραγματική διαταραχή που αν δεν αντιμετωπισθεί σωστά και καίρια, προκαλεί σοβαρότατές συνέπειες στην εξέλιξη της ζωής του παιδιού. Οι έρευνες της οικογενειακής αλληλεπίδρασης (Δρ Russell Barkley κ.α. 2005) έχει κατηγορηματικά καταδείξει ότι στην προσπάθεια της οικογένειας απλά να παράσχει περισσότερη πειθαρχία χωρίς οποιεσδήποτε άλλες εξειδικευμένες παρεμβάσεις επιδεινώνει παρά βελτιώνει τη συμπεριφορά των παιδιών με ΔΕΠ-Υ.
Αντιστοίχως και στο εκπαιδευτικό περιβάλλον, όταν το παιδί απλά χαρακτηριστεί «τεμπέλικο» ή «ανυπάκουο», τότε υπάρχει κίνδυνος για καταστροφικές συνέπειες στην πορεία του μαθητή. Οι δάσκαλοι πρέπει αρχικά να ζητήσουν την αξιολόγηση του παιδιού από τους Εδικούς και να συνειδητοποιήσουν ότι δεν μπορούμε με την πειθαρχία να αλλάξουμε τους βιολογικούς παράγοντες που έχουν επιπτώσεις στην ΔΕΠ-Υ.
Άλλωστε πρέπει να τονιστεί ότι το παιδί βαριέται μόνον ότι το δυσκολεύει ή δεν το κατανοεί. Ο μύθος του «παιδιού που βαριέται – τεμπέλικου παιδιού» έχει καταρριφθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
ΜΥΘΟΣ: «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΕΠ-Υ ΞΕΠΕΡΝΟΥΝ ΦΥΣΙΚΑ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΟΥΣ»
Γεγονός:
Σε μερικά παιδιά με ΔΕΠ-Υ, η υπερδιεγερμένη συμπεριφορά μειώνεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Αλλά η απροσεξία γίνεται συχνά πιο εμφανής κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών του γυμνασίου όπου οι εργασίες και οι εκπαιδευτικές απαιτήσεις γίνονται πολύ πιο σύνθετες. Δυστυχώς οι έρευνες καταδείχνουν ότι το 70% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ θα συνεχίσουν να εμφανίζουν αντίστοιχη συμπτωματολογία στην εφηβεία και 15-50% ακόμη και στην ενηλικίωσή τους.
Το πιο ανησυχητικό όμως της έρευνας που έχει πραγματοποιηθεί στις ΗΠΑ βρίσκεται στην χαρακτηρολογία που εμφανίζουν αυτά τα παιδιά ως έφηβοι: Οι μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν στην εφηβεία τα υψηλότερα ποσοστά άλλων ψυχιατρικών διαταραχών, και υψηλότερη συχνότητα των εισαγωγών σε νοσοκομείο ή εξωτερικά Ιατρεία (Liebson et Al, 2001). Οι έφηβοι με ΔΕΠ-Υ δείχνουν ότι είναι πιθανότερο να εγκαταλείψουν το σχολείο, ολοκληρώσουν σπάνια το κολέγιο, έχουν λιγότερους φίλους και συμμετέχουν σε αντικοινωνικές δραστηριότητες περισσότερο από τα παιδιά χωρίς ΔΕΠ-Υ (Barkley, Fischer, Edelbrock, & Little 1990). Τα ποσοστά χρήσης τσιγάρων, οινοπνεύματος και ήπιων ναρκωτικών ουσιών εμφανίζονται συχνότερα στους εφήβους με ΔΕΠ-Υ (2-5 φορές περισσότερο από τους εφήβους χωρίς ΔΕΠ-Υ). Αργότερα στη ζωή, ως ενήλικοι με ΔΕΠ-Υ έχουν δυσκολίες επαγγελματικής απασχόλησης, πάσχουν σε μεγαλύτερο ποσοστό από κατάθλιψη και διαταραχές προσωπικότητας, έχουν πολύ περισσότερα ατυχήματα, προβλήματα στην οικονομική διαχείριση, συζυγική ασυμφωνία και ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες (Fischer, Barkley, Little, & Fletcher, 2002).
ΜΥΘΟΣ: «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΙΒΟΗΘΗΣΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΕΠ-Υ»
Γεγονός:
Πληθώρα τόσο Διεθνών όσο και Ελληνικών ερευνών έχουν δείξει ότι η Διεπιστημονική παρέμβαση στα παιδιά με σύνδρομο ΔΕΠ-Υ βελτιώνει πολύ την επίδοσή τους. Συγκεκριμένα υπάρχουν δεδομένα τόσο για την παρέμβαση μέσω Νευρολογικών μεθόδων («Αισθητηριακή Ολοκλήρωση», «Αισθητικοκινητική Οργάνωση»), όσο και μεθόδων τροποποίησης της συμπεριφοράς.
Οι Ειδικότητες που έχουν καταδειχτεί από την βιβλιογραφία είναι η Εργοθεραπεία (Παπαβασιλείου, Αλεξάνδρου κ.α 2005), η Ψυχοπαιδαγωγική υποστήριξη και η Συμβουλευτική Οικογενείας. Σε δεύτερο βαθμό βοηθάει η Ψυχοθεραπεία.
ΜΥΘΟΣ: «ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΔΕΝ ΕΠΙΒΟΗΘΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΕΠ-Υ. ΤΑ ΕΘΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΟΛΟ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΔΟΣΗ»
Γεγονός:
Όπως ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ φάρμακο, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ πρέπει να εξεταστούν (πιθανές παρενέργειες – θετικά αποτελέσματα). O γονέας μπορεί να το δοκιμάσει και να μην συνεχίσει να το χορηγεί εάν δεν δει βελτίωση στην επίδοση του παιδιού του. Κατά μέσον όρο 90% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ αποκρίνονται πολύ καλά στην συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή (Russell Barkley, Gabrielle Weiss, Hechtman, Joseph Biederman). Το φάρμακο οδηγεί τα παιδιά σε βελτίωση στην άμεση βραχυπρόθεσμη αύξηση στην προσοχή, τον έλεγχο, τη συγκέντρωση, και την στόχο – κατευθυνόμενη προσπάθεια. Το φάρμακο μειώνει επίσης τις αποδιοργανωτικές συμπεριφορές, την επιθετικότητα, και την υπερδραστηριότητα. Η βέλτιστη αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ περιλαμβάνει τον συνδυασμό Ψυχο-εκπαιδευτικής εκπαίδευσης και φαρμακευτικής αγωγής.
Αναστολή στην ανάπτυξη του παιδιού (ύψος, βάρος). Μπορεί να προκαλέσουν μια αρχική, ήπια επιβράδυνση της ανάπτυξης αλλά αυτή η επίδραση είναι προσωρινή. Τα παιδιά που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ φθάνουν τελικά στο κανονικό ύψος τους.
Τα φάρμακα για την αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ δεν είναι εθιστικά όταν χρησιμοποιούνται με τον τρόπο που συστήνει ο Ιατρός. Επιπρόσθετα, οι μελέτες έχουν καταδείξει ότι η σωστή φαρμακευτική αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ μειώνει τον κίνδυνο κατάχρησης ουσιών κατά την εφηβεία (αλκοόλ, ναρκωτικές ουσίες, ηρεμιστικά), της εμπλοκής με τον νόμο και αντικοινωνικών συμπεριφορών. Περίπου το 80% των παιδιών που χρειάζονται τα φάρμακα θα τα χρειαστούν και ως έφηβοι. Για τον λόγο αυτό η φαρμακευτική αγωγή του παιδιού θα πρέπει να ρυθμίζεται περιστασιακά. Πρέπει όμως να τονιστεί και πάλι ότι η φαρμακευτική αγωγή δεν θα θεραπεύσει την ΔΕΠ-Υ. Οι πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το φάρμακο έχει περιορίσει μόνο τα βραχυπρόθεσμα οφέλη στην κοινωνική προσαρμογή και την ακαδημαϊκή επίδοση. Πρέπει να ενσωματωθεί στις στρατηγικές παρέμβασης. Οι γονείς και οι δάσκαλοι δεν πρέπει να χρησιμοποιήσουν το φάρμακο ως μόνη μέθοδο στο παιδί (Παπαβασιλείου, Αλεξάνδρου κ.α 2005).
ΜΥΘΟΣ: «ΥΠΑΡΧΕΙ ΥΠΕΡ-ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΔΕΠ-Υ»
Γεγονός:
Για την διάγνωση του αμιγούς συνδρόμου ΔΕΠ-Υ θα πρέπει να γίνει διαφοροδιάγνωση από άλλες παθήσεις (αυτισμός, νοητική καθυστέρηση, μαθησιακές δυσκολίες, παιδοψυχιατρικές παθήσεις –πχ κατάθλιψη, εναντιωματική διαταραχή- κλπ). Αυτή την στιγμή τα διαγνωστικά εργαλεία είναι πολύ καλά στα χέρια του έμπειρου Ειδικού. Υπάρχει όμως ακόμη μεγάλη προκατάληψη όσον αφορά την διάγνωση της ΔΕΠ-Υ. Η σκληρή πραγματικότητα όμως είναι ότι το 5% των παιδιών πάσχουν από το αμιγές σύνδρομο ΔΕΠ-Υ. Πολλά παιδιά όμως δεν διαγνώσκονται και έτσι δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα επιδεινώνοντας πολύ σοβαρά τις δυσκολίες αυτών των παιδιών και την εμφάνιση δευτερογενών σοβαρότατων δυσκολιών (Jensen et Al, 1999).
ΜΥΘΟΣ: «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΕΠ-Υ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΑ»
Γεγονός:
Η υπερδραστηριότητα δεν είναι αυτό καθ’ εαυτό μια συγκριτική μέτρηση επιδόσεων της διάγνωσης και μπορεί να είναι το λιγότερο βλαβερό σύμπτωμα της ΔΕΠ-Υ. Στα διαγνωστικά του συνδρόμου ΔΕΠ-Υ υπάρχει η κατηγορία «ΔΕΠ-Υ με προεξάρχοντα τον απρόσεκτο τύπο» όπου σημαίνει ότι το παιδί αντιμετωπίζει διάσπαση προσοχής αλλά όχι και υπερκινητικότητα. Δυστυχώς μάλιστα τα παιδιά με μόνον δυσκολίες στην συγκέντρωση της προσοχής τους (ειδικά τα κορίτσια έχουν τον κυρίως απρόσεκτο τύπο της ΔΕΠ-Υ) υπο-διαγνώσκονται και οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί τα χαρακτηρίζουν απλά ως «αφηρημένα» ή «μειωμένης ικανότητας-καθυστερημένα» ή ότι «βαριούνται». Τα παιδιά με απλή διάσπαση προσοχής είναι παιδιά συνήθως παθητικά και έχουν υποστεί επίθεση από τους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς (ο συνηθέστερος χαρακτηρισμός είναι «χαζά»).
ΜΥΘΟΣ: «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΕΠ-Υ ΕΙΝΑΙ ΝΟΗΤΙΚΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΑ»
Γεγονός:
Τα άτομα με αμιγή διάγνωση της ΔΕΠ-Υ έχουν δείκτες νοημοσύνης άνω της μέσης φυσιολογικής. Επίσης δεν είναι βεβαίως οκνηροί. Παραδείγματα: Βενιαμίν Φρανκλίνος, Αβραάμ Λίνκολν, Μπέρναρντ Σόου, Σαλβαδόρ Νταλί.
Από την άλλη φυσικά υπάρχει και η Δευτερογενής Διάγνωση της ΔΕΠ-Υ (δευτεροπαθής πάθηση). Αυτή εμφανίζεται στον αυτισμό ή στην νοητική καθυστέρηση. Για τον λόγο αυτό συστήνεται η αξιολόγηση του νοητικού δυναμικού του παιδιού για το εάν αντιμετωπίζει την υπερκινητικότητα και διάσπαση προσοχής ως πρωτογενές ή δευτερογενές πρόβλημα.
ΜΥΘΟΣ: «ΑΦΟΥ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΕΠ-Υ ΜΠΟΡΟΥΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΩΡΑ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ, ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ»
Γεγονός:
Τα παιχνίδια υπολογιστών είναι πολύ παρακινητικά στο παιδί με ΔΕΠ-Υ όπως και στα περισσότερα παιδιά. Πρόκειται για μία δράση «ένας προς έναν» όπου δεν απαιτείται μάλιστα να αποδείξουν τίποτα σε κανέναν. Δεν απαιτούν κυριολεκτική πνευματική προσπάθεια και παρέχουν μια αφθονία της δράσης για να κρατηθεί το ενδιαφέρον του παιδιού. Επειδή μπορούν να επικεντρωθούν σε κάτι για το οποίο ενδιαφέρονται ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ, δεν σημαίνει ότι ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ να έχουν ΔΕΠ-Υ. Επιπρόσθετα, πολλά παιδιά με ΔΕΠ-Υ αναπτύσσουν μερικές δεξιότητες όπου οι δυσκολίες τους δεν είναι εμφανείς.
ΜΥΘΟΣ: «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ «ΔΕΠ-Υ» ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΟΥΣ»
Γεγονός:
Οι θεραπευτές, οι εκπαιδευτικοί, και οι Ιατροί αναφέρουν συνήθως στα παιδιά ότι η ΔΕΠ-Υ είναι μια πρόκληση, όχι μια δικαιολογία. Η παρέμβαση στην συμπτωματολογία τους δίνει απλά μια δίκαιη ευκαιρία στις προκλήσεις για να αυξήσουν την λειτουργικότητά τους. Θα πρέπει πρώτα το περιβάλλον να αναγνωρίσει ποιες από τις συμπεριφορές οφείλονται στην νευρολογική τους ιδιαιτερότητα και ποιες απλά είναι υπεκφυγές (διαφοροποίηση μεταξύ διαταραχής και μη συμμόρφωσης). Βασικό λοιπόν παράγοντα στο πώς θα αντιμετωπίσει το παιδί τις δυσκολίες του είναι το πώς θα του την εμφανίσουμε. Εάν την παρουσιάσουμε σαν «πρόβλημα», τότε το παιδί θα επικαλεστεί το πρόβλημά του. Εάν όμως το παρουσιάσουμε σαν «πρόκληση», τότε το εντάσσουμε στην αποδοχή και την δημιουργία. Για τον λόγο αυτό παίζει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο η Συμβουλευτική της Οικογένειας.
ΜΥΘΟΣ: «Η ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΒΟΗΘΑΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΕΠ-Υ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΟΥΝ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΟΥΣ»
Γεγονός:
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι πολύ λίγα παιδιά με ΔΕΠ-Υ βοηθήθηκαν από τις ειδικές διατροφές. Τα περισσότερα από τα παιδιά που αποκρίνονται στις διατροφές είναι πολύ μικρά ή έχουν αλλεργίες των συγκεκριμένων τροφίμων. Η ειδική διατροφή μπορεί να τροποποιήσει την υπερδραστηριότητα αλλά δεν υπάρχει κανένα αποδεδειγμένο επιστημονικό στοιχείο ότι βελτιώνει την συγκέντρωση της προσοχής και την παρορμητικότητα. Τα προσθετικά τροφών, η ζάχαρη και κάποιες τροφές έχουν αποκλειστεί ως αιτίες για την ΔΕΠ-Υ.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΤΡΑΤΟΣ/ Δ/ΝΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
