Αλεξάνδρου Στράτος, Δ/ντής ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
Τα δύο βασικά μοντέλα συμπεριφοράς “Functional Behavioral Analysis” (FBA) και “STAR analysis” (Settings- Triggers -Actions – Results) αναπτύχθηκαν αρχικά για να εξακριβωθεί ο σκοπός ή ο λόγος για συμπεριφορές που εμφανίζουν άτομα με σοβαρές γνωστικές ή επικοινωνιακές δυσκολίες ( π.χ. , άτομα με νοητική υστέρηση ή αυτισμό ) . Επειδή αυτά τα άτομα δεν είναι σε θέση να εξηγήσουν πλήρως γιατί εμφάνισαν κάποιες μη κατάλληλες συμπεριφορές, αναπτύχθηκαν οι παραπάνω μέθοδοι για να προσδιοριστεί ο λόγος που τα οδήγησαν σε αυτές και πώς μπορούμε να αντιδράσουμε στην εμφάνισή τους. Η ανάλυση συμπεριφοράς – αξιολόγηση αντίδρασης «ΕΙΚΟΝΑ» (Αλεξάνδρου Στράτος 2012) στηρίχτηκε στα 2 παραπάνω μοντέλα στα οποία έχει μετεκπαιδευτεί ο δημιουργός του.
Στην ουσία και σε αυτό το μοντέλο γίνεται η προσπάθεια να διερευνηθούν αυτές οι συμπεριφορές και να βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος αντίδρασης του ενήλικα ώστε να καλλιεργηθεί η κατάλληλη ανατροφοδότηση από το παιδί ή να βρεθούν τρόποι για να αποφευχθούν αυτές οι συμπεριφορές.
Το μοντέλο «Ανάλυση Συμπεριφοράς – Αξιολόγηση Αντίδρασης ΕΙΚΟΝΑ» στηρίζεται στις βασικές αρχές ότι τα παιδιά με αυτισμό ή νοητική καθυστέρηση:
-όπως και τα υπόλοιπα παιδιά δεν επιθυμούν να προκαλούν αρνητικά συναισθήματα στους άλλους (τουλάχιστον στην μικρή ηλικία)
– δυσκολεύονται να κατανοήσουν την επίδραση της συμπεριφοράς τους στο συναίσθημα των άλλων
-έχουν χαμηλές επιτελικές δεξιότητες και μικρή παλέτα συμπεριφορών χωρίς εναλλακτικότητα πλάνων ή πλουραλισμό
-αντιμετωπίζουν συχνότατα δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία, με αποτέλεσμα να υπάρχουν δυσκολίες είτε εντονότερης είτε μειωμένης αντίδρασης σε –κοινές για πολλούς- αισθητηριακές εμπειρίες
– δυσκολεύονται να συναντήσουν στο σώμα τους τη «ζώνη άνεσης» (κατάσταση ηρεμίας) και είναι συχνά πολύ ανήσυχα.
-συχνά πρέπει να επιλέξουν: να έρθουν σε μπελάδες με τον γονέα (ή το δάσκαλο) ή με το σώμα τους;
– η συμπεριφορά είναι πιθανά ο καλύτερος τρόπος για να επικοινωνήσουν, ιδίως όταν δεν έχουν άλλους τρόπους
-είναι τα μόνα που γνωρίζουν απόλυτα γιατί κάνουν αυτό που κάνουν
Στην ουσία η λέξη ΕΙΚΟΝΑ είναι το ακρωνύμιο των παρακάτω:
Ε=εξερχόμενο (δράση)
Ακριβής και πολύ αναλυτική περιγραφή του τι έκανε το παιδί. Μία απλή περιγραφή (πχ με «χτύπησε») δεν έχει κανένα νόημα εάν δεν αναλυθεί το πού, πώς, εάν σας κοίταζε, πώς ήταν οι γκριμάτσες του προσώπου του κλπ.
Ι=ιστορικό (εσωτερική κατάσταση)
Πώς ήταν η κατάσταση του παιδιού όταν ήρθε στο συγκεκριμένο χώρο (πχ στο δωμάτιο) που εμφάνισε τη συμπεριφορά (ανήσυχο, υπέρ ή υπό διεγερμένο) αλλά και τι γνωρίζουμε ότι ταράζει ή ότι προκαλεί ανησυχία σε αυτό το παιδί.
Κ=κατάσταση (περιβάλλον, πλαίσιο)
Ακριβής περιγραφή του περιβάλλοντος (αισθητηριακές απαιτήσεις σε σχέση με το ιστορικό του, διάταξη του χώρου, αν κάτι είχε αλλάξει κλπ).
Ο=ορατή απαίτηση (τι ζητάμε)
Εάν επιβάλαμε κάποια απαίτηση σε αυτό το παιδί (είτε λεκτική, είτε με νόημα όπως πχ «δεν θα το πάρεις», «γράψε», «άκου», «κάθισε ήσυχα» κλπ).
Ν=νοηματοδότηση αιτίας
Προσπάθεια με βάση όλα τα παραπάνω αλλά και με βάση όλα τα παραπάνω (ιστορικό, κατάσταση, ορατή απαίτηση) να βγάλουμε νόημα γιατί εμφάνισε αυτή τη συμπεριφορά.
Α=αντίδραση (ανατροφοδότηση)
Μελέτη του πώς αντέδρασε σε αυτή τη συμπεριφορά το περιβάλλον (γονέας, εκπαιδευτικός, άλλα παιδιά), ώστε να κατανοήσουμε τι έμαθε από αυτή τη συμπεριφορά και πώς αισθάνθηκε με αυτή.
Η εκπαίδευση στο μοντέλο «Ανάλυση Συμπεριφοράς – Αξιολόγηση Αντίδρασης ΕΙΚΟΝΑ» γίνεται σε μονοήμερη εκπαίδευση θεραπευτών ή γονέων από τον δημιουργό του κο Αλεξάνδρου Στράτο σε ημερομηνίες που ορίζονται από το Κέντρο και στους «Κύκλους Ετήσιας Εκπαίδευσης Εργοθεραπευτών».
