Γιάννου Δήμητρα, Εργοθεραπεύτρια SI, Κέντρο Προσέγγιση
Πολύ συχνά, στα πλαίσια της θεραπευτικής διαδικασίας, θα αναφερθεί από τους θεραπευτές ότι θα βοηθούσε και μια αισθητηριακή δίαιτα εξειδικευμένη στις ανάγκες του παιδιού σας. Και πολύ συχνότερα, η απάντηση του γονέα/ κηδεμόνα, θα είναι «και ΤΙ είναι η Αισθητηριακή Δίαιτα»???
Μέσα λοιπόν από αυτό το άρθρο θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω τι είναι και πως ένα παιδί με δυσκολίες στην Αισθητηριακή του επεξεργασία μπορεί να επωφεληθεί από αυτή.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ:
Πολύ πιθανό στο αρχικό άκουσμα, λανθασμένα να θεωρήσετε ότι έχει σχέση με το φαγητό ή την προαγωγή της υγιεινής διατροφής.
Η Αισθητηριακή Δίαιτα (Α.Δ.) ουσιαστικά ένα σύνολο δραστηριοτήτων που αποτελούν μέρος της αισθητηριακής στρατηγικής που έχει σχεδιαστεί αποκλειστικά για τις αισθητηριακές ανάγκες του παιδιού σας ή του ενήλικα που εμφανίζει δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία. Πρόκειται για συγκεκριμένες και εξατομικευμένες δραστηριότητες, οι οποίες προσαρμόζονται στη καθημερινότητα του ατόμου, ώστε να βοηθήσουν στη ρύθμιση του επιπέδου διέγερσης, τη προσοχή και την προσαρμοστική αντίδραση. Κατά αυτό τον τρόπο, θα είναι περισσότερο οργανωμένο, προσαρμόσιμο στο περιβάλλον, με μεγαλύτερη εμπλοκή και επιδέξιο.
Κάθε δραστηριότητα της αισθητηριακής δίαιτας είναι προσχεδιασμένη, σύμφωνα με τις αισθητηριακές ανάγκες του ατόμου για το οποίο σχεδιάζεται και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κάποιο άλλο άτομο.
Η Α. Δ. είναι η ευρέως γνωστή στρατηγική αντιμετώπισης των αισθητηριακών αναγκών. Ο όρος Α.Δ. δημιουργήθηκε από την PatriciaWilbargerτο 1984 ώστε να εξηγήσει πως συγκεκριμένες αισθητηριακές εμπειρίες μπορούν να ενισχύσουν την απόδοση και να βοηθήσουν στην αποκατάσταση των δυσκολιών αισθητηριακής επεξεργασίας. Ή αλλιώς, η προσαρμογή της παροχής ερεθισμάτων στις ανάγκες του οργανισμού με σκοπό την υγιή και απρόσκοπτη συνέχιση της λειτουργίας του (Αλεξάνδρου 2018).
Αποτελεί το μέσο για την προσαρμογή του αισθητηριακού εισερχόμενου σε σχέση με τις ανάγκες του ατόμου. Το σύνολο των δραστηριοτήτων που τις αποτελούν έχουν νόημα για το ίδιο το άτομο όταν είναι πρακτικές, προσεκτικά σχεδιασμένες και ελεγχόμενες ώστε να ενισχύουν την λειτουργικότητα. Πρόκειται για ένα ισορροπημένο σύνολο πολυαισθητηριακής πληροφόρησης, σε μορφή δραστηριοτήτων που στοχεύουν στην ρύθμιση της επαγρύπνισης, διέγερσης και λειτουργικότητας του ατόμου στις καθημερινές απαιτήσεις. Σχεδιάζεται από τους Εργοθεραπευτές που έχουν εξειδικευτεί στην Αισθητηριακή Ολοκλήρωση ώστε να καλύψουν τις ιδιαίτερες ανάγκες του νευρικού συστήματος του παιδιού σας.
Η Α.Δ. δεν απευθύνεται μόνο στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες που αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία, διαγνωσμένες ή μη.
Συνειδητά ή ασυνείδητα, όλοι μας χρησιμοποιούμε τεχνικές ρύθμισης των αισθητηριακών αναγκών μας για να αποδώσουμε καλύτερα στην απαίτηση του περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, μπορεί να ανοιγοκλείνουμε το στυλό μας στη προσπάθεια να θυμηθούμε πληροφορίες σε ένα τεστ, ενώ μιλάμε στο τηλέφωνο ταυτόχρονα βαδίζουμε ώστε να είμαστε πιο συγκεντρωμένοι σε όσα λέγονται, βάζουμε μουσική την ώρα που μελετάμε για να είμαστε πιο συγκεντρωμένοι σε αυτά που μελετάμε, ανοίγουμε το πρωί τα ρολά ώστε να ενεργοποιηθούμε ή ακόμη κουνάμε τα πόδια μας ενώ παρακολουθούμε μια ταινία, ώστε να είμαστε πιο οργανωμένοι. Όλα τα ανωτέρω, αποτελούν αισθητηριακού τύπου στρατηγικές που ο καθένας έχει (συνήθως ασυνείδητα) επιλέξει, ώστε να αποδίδει καλύτερα.
Ενστικτωδώς, το σώμα και η σκέψη μας γνωρίζουν ότι το ποικίλο αισθητηριακό εισερχόμενο μας επιτρέπει να λειτουργούμε κατάλληλα. Τα νευροτυπικά παιδιά, αναζητούν πλήθος αιθουσαίου, ιδιοδεκτικού και απτικού αισθητηριακού ερεθισμού. Ως αποτέλεσμα, μπορούν να δεχτούν και να ρυθμίσουν και επιπλέον αισθητηριακά ερεθίσματα όπως την αίσθηση των ραφών της μπλούζας τους στο δέρμα τους, τους ήχους από εργασίες έξω από την αίθουσα μαθήματος, ή ακόμη και τη μυρωδιά ενός φαγητού. Υπάρχουν όμως και άτομα που δεν έχουν την ικανότητα ή την υποστήριξη από το σώμα τους, να ρυθμίσουν τα ανωτέρω και να αποδώσουν ικανοποιητικά, χωρίς παρέμβαση.
Ιδιαίτεροι σημαντικοί είναι οι στόχοι της Α.Δ., καθώς και η ανάπτυξη αυτής. Ουσιαστικά θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη, με τη συχνότητα, τη διάρκεια και το συγχρονισμό των αισθητηριακών εισερχόμενων πληροφοριών, σχεδιασμένη από τον Εργοθεραπευτή που θα αξιολογήσει το παιδί ή τον ενήλικα και ο οποίος θα εξασφαλίσει τη επιλογή των κατάλληλων δραστηριοτήτων. Η Α. Δ. ουσιαστικά εκπληρώνει τις φυσικές και συναισθηματικές ανάγκες του ατόμου, μέσα από μια εξατομυκευμένη δίαιτα πλούσια σε ιδιοδεκτική, απτική και αιθουσαία «τροφή». Προκειμένου να είναι περισσότερο αποτελεσματική θα πρέπει να περιλαμβάνει συνδυασμό δραστηριοτήτων ενεργοποίησης, οργάνωσης και χαλάρωσης.
Γιατί όμως να χρησιμοποιήσουμε μια Αισθητηριακή Δίαιτα:
Η Αισθητηριακή Δίαιτα, μέσω της χρήσης συγκεκριμένων αισθητηριακών ερεθισμάτων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση των παρακάτω προκλήσεων:
Συναισθηματική Υπεραντίδραση
Επιθετικότητα
Υπερκίνηση
Δυσκολία στις μεταβιβάσεις
Απροσεξία
Διαταραχές Ύπνου
Παρορμητικότητα
Συμπεριφορές αισθητηριακής αναζήτησης ή αποφυγής
Αντίσταση σε υφές
Χαμηλή κοινωνική Αλληλεπίδραση
Συμπερασματικά, τα άτομα με δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία, καθημερινά καλούνται να αντιμετωπίσουν μεγάλες αισθητηριακές προκλήσεις. Η ενσωμάτωση ενός προγράμματος αισθητηριακού ερεθισμού (Α.Δ.) με φυσικό και ουσιαστικό τρόπο στη καθημερινότητα τους, θα είναι ιδιαίτερα πολύτιμη, καθώς θα ενισχύει την απόδοση και λειτουργικότητα σε όλους τους τομείς της λειτουργικότητας που μελετά η Εργοθεραπευτική παρέμβαση (δραστηριότητες καθημερινής ζωής, ξεκούραση και ύπνο, μάθηση, εργασία, παιχνίδι, κοινωνικοποίηση και διαχείριση ελεύθερου χρόνου)
Πηγές:
-www.theottoolbox.com/2018/03/what-is-sensory-diet.html?m=1
–www.autismspectrum.org.au/sites/default/files/Sensory%20diet%20program.pdf
-Kranowits C.S. (1998) : “The out-of-sync child”. Skylight Press
-Miller lucy-Jane (2007) : “Sensational kids”. Penguine Group
-Αλεξάνδρου Στράτος (2017): «Αισθητηριακή δίαιτα σε παιδιά με ΔΕΠ-Υ». Σημειώσεις 6ου Αναπτυξιολογικού Συνεδρίου.
