Βακάλη Αγάθη, Εργοθεραπεύτρια, Κέντρο ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ)
Η ΔΕΠ-Υ δεν διαγιγνώσκεται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, καθώς οι συμπεριφορές που την περιγράφουν εντοπίζονται μετά την ένταξη του παιδιού στο δημοτικό. Λόγω αυτού οι δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία των παιδιών με ΔΕΠ-Υ είναι αρκετά κοινές. Σύμφωνα με την Miller (2006) ανάμεσα σε ομάδες παιδιών με προϋπάρχουσες διαγνώσεις ΔΑΕ και/ή ΔΕΠ-Υ, το 60% αυτών παρουσίαζαν συμπτώματα και των 2 διαγνώσεων, ενώ το 20% παρουσίαζε μόνο ΔΕΑ και το υπόλοιπο 20% μόνο ΔΕΠ-Υ. Παιδιά με ΔΕΠ-Υ μπορεί να αναζητούν αισθήσεις σε ένα αισθητηριακό σύστημα και να αποφεύγουν αισθήσεις σε ένα άλλο, ενώ μπορεί να επιδεικνύουν αναζητητικές και υπερ-ευαίσθητες συμπεριφορές στο ίδιο αισθητηριακό σύστημα.
Διαταραχή αυτιστικού φάσματος
Στον αυτισμό παρατηρούνται δυσκολίες στην κοινωνική συμμετοχή και στον πραξιακό μηχανισμό. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να προκαλούνται ή να επιδεινώνονται από δυσκολίες επεξεργασίας σε κάποια αισθητηριακά συστήματα. Υπάρχει πλέον πλούσια βιβλιογραφία που συνδέει τις Διαταραχές αυτιστικού φάσματος με ΔΑΕ. Έτσι, είναι αναμενόμενο στα παιδιά με αυτισμό μέτριας έως χαμηλής λειτουργικότητας να παρατηρούνται δυσκολίες στα περισσότερα από τα αισθητηριακά συστήματα. Παρόλ’ αυτά κάποια παιδιά με αυτισμό μπορεί να μην επιδεικνύουν ΔΑΕ.
Εγκεφαλική παράλυση
Λόγω των κινητικών περιορισμών στην εγκεφαλική παράλυση δεν είναι εύκολο να διακριθούν δυσκολίες στον πραξιακό μηχανισμό που να συνδέονται άμεσα με ΔΑΕ. Για παράδειγμα, το αν ένα παιδί βάζει πολλή δύναμη όταν χειρίζεται εργαλεία φαγητού ή νερού ή το αν ένα παιδί δεν καθαρίζει τα σάλια και το φαγητό από το πρόσωπο μπορεί να εξηγηθεί από τις δυσκολίες στον κινητικό έλεγχο λόγω παθολογίας, αλλά και από ελλειμματική επεξεργασία ιδιοδεκτικών και απτικών ερεθισμάτων αντίστοιχα.
Σύνδρομο Down
Το σύνδρομο Down συχνά συνοδεύεται από δυσκολίες στον μυϊκό τόνο και την ευλυγισία. Γι’ αυτό το λόγο, όσον αφορά την αισθητηριακή επεξεργασία, είναι αναμενόμενο να υπάρχουν δυσκολίες στην ενημερότητα του σώματος και στην ισορροπία κατά την κίνηση. Η αποκατάσταση μπορεί να επικεντρωθεί σε αισθητηριακές στρατηγικές στο ιδιοδεκτικό σύστημα, αλλά να δοθεί έμφαση και στις έννοιες του ιδεασμού και του προγραμματισμού, ως μέρη του πραξιακού μηχανισμού.
Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
Ενώ η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν εντοπίζεται συχνά σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι μπορεί από την ηλικία των 4 ετών να εμφανιστεί η διαταραχή αυτή. Παιδιά με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χαρακτηριστικά παρουσιάζουν ελεγκτικές και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Συνεπώς, οι ΔΑΕ μπορεί να μιμούνται τα συμπτώματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Για παράδειγμα, το αν ένα παιδί προκαλεί συνεχώς κάποιους ήχους, όπως το να τραβάει επαναλαμβανόμενα το καζανάκι, μπορεί να εξηγηθεί από τα συμπτώματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, αλλά και από τα συμπτώματα των ΔΑΕ με την μορφή ακουστικής αναζήτησης. Ακόμα, το αν ένα παιδί δείχνει στρεσαρισμένο όταν τα χέρια ή το πρόσωπό του είναι λερωμένα από υλικά, όπως κόλλα, δσκτυλομπογιές, φαγητό κ.α., μπορεί να συσχετίζεται είτε με εμμονή για καθαριότητα είτε με απτική υπερ-ευαισθησία.
Άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας
Υπάρχει μία εξελισσόμενη ανάγκη να γίνεται σχολαστική διερεύνηση διαταραχών αισθητηριακής επεξεργασίας στην προσχολική ηλικία, τόσο για την εφαρμογή πρώιμης παρέμβασης, όσο και για τον αποκλεισμό δυσκολιών στον αισθητηριακό τομέα.
Κάποια παιδιά, ωστόσο, εμφανίζουν συμπτώματα διαταραχών ψυχικής υγείας που συνδέονται άμεσα με αισθητηριακές εμπειρίες. Έρευνες έχουν δείξει πως ιδρυματοποιημένα παιδιά τείνουν να έχουν περισσότερες δυσκολίες στην αισθητηριακή ρύθμιση απτικών και αιθουσαίων ερεθισμάτων σε σχέση με μη ιδρυματοποιημένα παιδιά. Σε παιδιά που έχουν υιοθετηθεί από ορφανοτροφεία ανατολικών χωρών της Ευρώπης έχει βρεθεί πως το μεγάλο χρονικό διάστημα ιδρυματοποίησης συσχετίζεται με δυσκολίες στην ρύθμιση, την πράξη και την αισθητηριακή διάκριση. Σε παιδιά που έχουν απομονωθεί περιβαλλοντικά από μικρή ηλικία μπορούν να διερευνηθούν ελλείμματα στην κοινωνική συμμετοχή στο σπίτι και το σχολικό πλαίσιο ως αποτέλεσμα ΔΑΕ.
