Βασισμένο στο βιβλίο “Διδάσκοντας αυτιστικά παιδιά” Εκδ.”ΕΛΛΗΝ”
Επιμέλεια Αλεξάνδρου Στράτος Κέντρο “ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ”
Βασιζόμενη στις εμπειρίες μου περί αυτισμού και στις συνεντεύξεις μου με εκατοντάδες γονείς και με άλλα αυτιστικά άτομα, θα ήθελα να κάνω τις παρακάτω υποδείξεις για εκπαιδευτές και γονείς. Πολλές από αυτές τις υποδείξεις συζητώνται λεπτομερειακά στα υπόλοιπα τμήματα του βιβλίου.
1.Χρησιμοποιείτε οπτικές μεθόδους διδασκαλίας και αποφύγετε εκτενείς λεκτικές πληροφορίες.
Τα αυτιστικά άτομα επικοινωνούν καλύτερα με οπτικά μέσα (εικόνες) και με γραπτές λέξεις. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι οπτικής επιβοήθησης (PECS, MAKKATON, TEACCH κλπ). Μην χρησιμοποιείτε μόνον λεκτικό τρόπο γιατί δεν μπορούν να τον καταγράψουν σωστά. Εισάγετε υπολογιστές με προγράμματα επικοινωνίας από πρώιμη ηλικία.
2. Καθοδηγείστε και διευρύνετε τις έμμονες ιδέες σε επωφελείς δραστηριότητες.
Για παράδειγμα, η εμμονή του παιδιού στα τρένα ή στα αυτοκινητάκια μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να παρακινήσει το ενδιαφέρον του παιδιού για το διάβασμα και τα μαθηματικά. (πχ χρησιμοποιείστε ένα βιβλίο με τρένα για να διδάξετε ανάγνωση ή χρησιμοποιείστε αυτοκινητάκια για την αρίθμηση). Επιπρόσθετα, οι εμμονές ενός παιδιού για νομίσματα ή κλειδιά μπορούν να επεκταθούν σε παιχνίδια διδασκαλίας αρίθμησης και καταμερισμού. Προσπαθείστε να διευρύνετε και να ανακατευθύνετε μια έμμονη ιδέα αντί να την αποβάλλετε.
3. Αναπτύξετε περιοχές ταλέντων.
Βρείτε τις περιοχές ταλέντων αυτών των παιδιών («νησίδες δεξιοτήτων») και αναδείξτε τις. Σαν παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε το σχέδιο, την μουσική, την κηπουρική, τον προγραμματισμό υπολογιστών. Αυτιστικά άτομα με επιτυχείς καριέρες συνήθως κάνουν καριέρα στηριζόμενοι στο ταλέντο τους. Πρέπει να δίνεται περισσότερη έμφαση σε περιοχές ανάπτυξης της ικανότητάς τους.
4. Θεραπεία και επίγνωση των αισθητηριακών προβλημάτων.
Συχνά παραβλέπονται οι αισθητηριακές ιδιαιτερότητες του αυτιστικού παιδιού από πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα. Στα αυτιστικά παιδιά πρέπει να παρέχεται θεραπεία αισθητηριακής ολοκλήρωσης από επαγγελματίες θεραπευτές. Πρέπει οι δάσκαλοι να ενημερωθούν για τα αισθητηριακά προβλήματα και το πως πολλές άσχημες συμπεριφορές των παιδιών δημιουργούνται ως αποτέλεσμα του φόβου ή της ταραχής από ενοχλητικά για τα παιδιά αισθητηριακά ερεθίσματα..
5. Ενσωμάτωση και σωματική επαφή
Είναι πάρα πολύ διευκολυντική για το αυτιστικό παιδί η ενσωμάτωσή του με παιδιά που έχουν φυσιολογική κοινωνική συμπεριφορά, αφού το αυτιστικό παιδί πρέπει να μάθει κοινωνικές επιδεξιότητες. Η ενσωμάτωση αυτή θα πρέπει να γίνεται με πολύ προσοχή και συχνά με ανθρώπους που θα πρέπει να διευκολύνουν την ένταξη. Φυσικά δεν είναι πάντοτε πρακτικό να ενσωματώνουμε σοβαρά διαταραγμένα άτομα, η αλληλεπίδρασή τους όμως με φυσιολογικά παιδιά είναι αναγκαία.
6. Η Πρώιμη παρέμβαση βελτιώνει την πρόγνωση.
Τα αυτιστικά παιδιά θα πρέπει να ενταχθούν σε πρόγραμμα παρέμβασης ΑΜΕΣΩΣ με την διάγνωση των δυσκολιών τους. Ο αυτισμός δεν είναι μία κατάσταση ανωριμότητας. Είναι μία δυσλειτουργία του νευρικού7 συστήματος και πρέπει να διευκολύνουμε την ρύθμιση των δυσκολιών αυτών το συντομότερο δυνατόν.
7. Ένα οργανωμένο, προβλέψιμο περιβάλλον τάξης βοηθά τα αυτιστικά παιδιά στη μάθηση.
Λόγω των υψηλών επιπέδων ανησυχίας και της υπερδιέγερσης του νευρικού συστήματος του αυτιστικού παιδιού, οι αλλαγές στις καθημερινές ενασχολήσεις συχνά αποφέρουν διάθεση θυμού και άλλα προβλήματα συμπεριφοράς. Η καθημερινή ενασχόληση πρέπει να είναι οργανωμένη, αλλά όχι εντελώς αυστηρή. Η ώρα του φαγητού και το βασικό πρόγραμμα της ημέρας πρέπει να παραμένει σταθερό (και με παροχή αντίστοιχων οπτικών ερεθισμάτων γι’αυτό), πρέπει όμως να υπάρχουν και δυνατότητες “time out” όταν το παιδί θα είναι υπερ-διεγερμένο (πχ ένας ήσυχος χώρος που το παιδί θα παίξει μόνο του με ένα παιχνίδι που επέλεξε).
8. Η άσκηση μπορεί να συντελέσει στην ελάττωση διασπαστικής συμπεριφοράς.
Περίοδοι σκληρών ασκήσεων εντός της ημέρας έχουν ηρεμιστικό αποτέλεσμα για το νευρικό σύστημα. Μπορείτε να πηγαίνετε το παιδί στην Παιδική Χαρά και στον Παιδότοπο, στο κολυμβητήριο ή στην ιππασία. Ταυτόχρονα στο σπίτι ή στο Σχολείο το να παρέχετε βαρειές κινητικές δραστηριότητες (πχ κουβάλημα βαρειών αντικειμένων) βοηθάει το παιδί να αισθάνεται πιο οργανωμένο και ήρεμο.
9. Λογική χρήση τεχνικών μεθόδων ελέγχου συμπεριφοράς αποτελεί μέρος του σωστού προγράμματος θεραπείας.
Ένας παρατηρητικός θεραπευτής, δάσκαλος ή γονέας μπορεί να διακρίνει την διαφορά μεταξύ μίας ανεπιθύμητης συμπεριφοράς που προξενείται από βιολογικά προβλήματα (πχ το παιδί είναι άρρωστο ή ταραγμένο ή το αισθητηριακό περιβάλλον το έχει ταράξει πολύ) και σε εκρήξεις που έχουν ως βάση τη συμπεριφορά. Οι μέθοδοι ελέγχου συμπεριφοράς βοηθούν στην αναχαίτιση των προβλημάτων συμπεριφοράς αλλά δεν βοηθούν καθόλου τα βιολογικά προβλήματα. Παραδείγματα βιολογικών προβλημάτων είναι :η ευαισθησία στον ήχο, στο άγγιγμα, οπτική ευαισθησία, πόνος από μη-διαγνωσμένη ιατρική κατάσταση, η μετωπιαία ή κροταφική επιληψία και η ανησυχία ή οι κρίσεις πανικού. Σε αυτές τις καταστάσεις η συμπεριφοριστική παρέμβαση δεν μπορεί να βοηθήσει καθόλου. Οι συμπεριφοριστικές μέθοδοι είναι αποδεκτές όταν ένα παιδί χρησιμοποιεί διασπαστική συμπεριφορά για να αποφύγει μια εργασία, όταν αποθαρρύνεται λόγω της ανικανότητάς του να επικοινωνεί ή όταν χρησιμοποιεί θυμό για να προσελκύσει την προσοχή.
Η φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται με το σωστό τρόπο μπορεί να βελτιώσει και την συμπεριφορά και την ποιότητα ζωής. Ένα συνηθισμένο λάθος που κάνουμε με πολλά φάρμακα είναι ότι συνεχίζουμε να αυξάνουμε τη δόση κάθε φορά που βλέπουμε να χειροτερεύει η συμπεριφορά. Αυτό συχνά είναι ένα μεγάλο λάθος. Θα πρέπει η χορήγηση των φαρμάκων να γίνεται με πάρα πολύ προσεκτικό τρόπο και οι γονείς θα πρέπει να βρίσκονται σε άμεση συνεργασία με τον Παιδοψυχίατρο που παρακολουθεί το παιδί και ο οποίος θα πρέπει να είναι εξειδικευμένος στον αυτισμό. Αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή θεωρείται αυτή που συντείνει θετικά στην αλλαγή συμπεριφοράς και όχι αυτή που προκαλεί νάρκωση.
