Καψάλης Απόστολος, Λογοθεραπευτής, Τσακίρη Μάρθα, Εργοθεραπεύτρια, Κέντρο Προσέγγιση
Σκοπός αυτής της αναφοράς είναι η παρουσίαση της χρησιμότητας της μεθόδου ΜΑΚΑΤΟΝ σε παιδιά με σύνδρομο Down. Ακολουθεί ανάλυση συγκεκριμένου περιστατικού από δύο (2) διαφορετικές και ταυτόχρονα παράλληλες σκοπιές : τη λογοθεραπευτική και την εργοθεραπευτική.
Το ΜΑΚΑΤΟΝ είναι ένα γλωσσικό πρόγραμμα το οποίο παρέχει ένα μέσο επικοινωνίας και ενθαρρύνει την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων σε παιδιά με επικοινωνιακές διαταραχές. Είναι κατάλληλο ειδικά για παιδιά με σύνδρομο Down, όπου μπορεί να τα βοηθήσει να εκφράσουν τις καθημερινές τους ανάγκες και επιθυμίες. Αποτελείται από ένα βασικό λεξιλόγιο που εμπεριέχει 450 έννοιες και είναι χωρισμένο σε οκτώ (8) αναπτυξιακά στάδια (συμπληρωματικά υπάρχει το λεξιλόγιο – πηγή που αποτελείται από 7.000 έννοιες). Ο σχεδιασμός του επιτρέπει στα παιδιά με σύνδρομο Down να μαθαίνουν προοδευτικά το λεξιλόγιο με το δικό τους εξατομικευμένο ρυθμό. Για τη διδασκαλία του ακολουθείται η πολυαισθητηριακή προσέγγιση, η οποία συνδυάζει τη χρήση προφορικής ομιλίας, νοημάτων και γραπτών συμβόλων (όπου και όταν κρίνεται χρήσιμο). Ο/η εξειδικευμένος θεραπευτής/τρια αλληλεπιδρά με το παιδί, καταγράφει τα ενδιαφέροντά του, καταρτίζει μια λίστα με συγκεκριμένους στόχους και τους θέτει σε εφαρμογή. Αναφέρουμε ενδεικτικά πως τα νοήματα που χρησιμοποιούνται από το ΜΑΚΑΤΟΝ ΕΛΛΑΣ προέρχονται από την ελληνική νοηματική γλώσσα.
Αρχικώς, η εργοθεραπευτική προσέγγιση μέσα από ατομικά σχεδιασμένες και σκόπιμες δραστηριότητες έργου εστίασε στην ενίσχυση της συγκέντρωσης προσοχής, στη σωματογνωσία και την αντίληψη εαυτού, στις δεξιότητες αδρής και λεπτής κινητικότητας (έλεγχος και σταθεροποίηση κεντρικών αρθρώσεων, κινητικότητα και απομόνωση δαχτύλων), στη μίμηση κινητικών και στασικών προτύπων και στην επεξεργασία των νέο-εισερχόμενων αισθητηριακών δεδομένων που προέρχονται από το οπτικό, το ακουστικό, το αιθουσαίο, το ιδιοδεκτικό και το απτικό σύστημα. Ο λογοθεραπευτής, ως συνέχεια των παραπάνω, εστίασε στην δημιουργία κινήτρων, στην ανάπτυξη της κοινωνικότητας και αλληλεπίδρασης, στην ανάπτυξη παθητικού λεξιλογίου και στην εισαγωγή νοημάτων και ομιλίας μέσω της μεθόδου ΜΑΚΑΤΟΝ.
Παρουσίαση περιστατικού : Η Μαρία ξεκίνησε τα θεραπευτικά προγράμματα στα μέσα Νοεμβρίου του 2014. Σήμερα είναι 7 ετών. Οι θεραπευτές χρησιμοποιούν τη μέθοδο ΜΑΚΑΤΟΝ από το Σεπτέμβριο του 2015. Κρίθηκε σκόπιμο και λειτουργικό να χρησιμοποιηθεί η συγκεκριμένη μέθοδος μιας και είχε αναπτύξει ήδη με τον πατέρα της απλά νοηματικά μηνύματα. Τον πρώτο χρόνο συνεργασίας παρουσιάστηκαν σοβαρά θέματα υγείας (κοιλιοκάκη) με αποτέλεσμα την αδυναμία ανταπόκρισης στα θεραπευτικά προγράμματα. Στην αξιολόγηση παρατηρήθηκε πως η κατανόηση και η έκφρασή του λόγου δεν αντιστοιχούσαν με τη χρονολογική της ηλικία. Το δεύτερο χρόνο ακολουθώντας κατάλληλη δίαιτα (τροφές χωρίς γλουτένη) η υγεία της βελτιώθηκε αισθητά με αποτέλεσμα να είναι πιο συνεπής η παρακολούθηση των θεραπευτικών παρεμβάσεων και έτσι δόθηκε η δυνατότητα στους θεραπευτές να εισάγουν τη μέθοδο ΜΑΚΑΤΟΝ. Δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην επικοινωνία με τον πατέρα, στη λειτουργία της οικογένειας (ένα πλήρες ιστορικό), στην ικανότητα «ετοιμότητας» της Μαρίας ως προς τα συγκεκριμένα νοήματα-λέξεις που της παρουσιάστηκαν και φυσικά στην τμηματική ένταξή τους στον κατάλληλο χρόνο θεραπευτικής παρέμβασης. Η «στρατηγική» της ομάδας γίνεται με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων (αναπόσπαστο κομμάτι της συνεργασίας). Διευκρινίστηκε στους γονείς πως τα νοήματα της μεθόδου λειτουργούν συμπληρωματικά για την παραγωγή της ομιλίας.
Συμπερασματικά, η Μαρία χρησιμοποιεί είκοσι (20) νοήματα από τα πέντε (5) πρώτα στάδια του ΜΑΚΑΤΟΝ με σταθερή γενίκευση και κατανόηση αυτών. Τα νοήματα αυτά είναι:
1.μπαμπάς, 2.σπίτι, 3.πού;, 4.τι;, 5.εδώ, 6.εκεί, 7.μπράβο, 8.ευχαριστώ, 9.ναι, 10.όχι, 11.γειά-αντίο, 12.σκύλος, 13.γάτα, 14. λαγός, 15.βρώμικο-πουφ, 16. δέντρο, 17.μέσα στο σπίτι, 18.πάνω στο σπίτι, 19.κάτω από το σπίτι, 20.πίσω από το σπίτι (παράδειγμα : ο σκύλος μέσα στο σπίτι, η γάτα πάνω στο σπίτι, ο λαγός κάτω από το σπίτι).
Η εξειδικευμένη θεραπευτική ομάδα, αξιολογώντας και επαναπροσδιορίζοντας την στοχοθεσία, διατηρεί τη δυναμική του προγράμματος.
